Так пачаўся гэты дзень, i сходных яму яшчэ нямала перападзе ў жыццi Мэгрэ, але гэты ўрэзаўся ў яго памяць, як нейкi кашмарны сон.
      Ужо сам прытулак быў даволi незвычайны. На гэтай вулiцы, дзе размясцiлiся прыватныя асабнякi i даходныя дамы, "Стары Кальвадос" быў падобны на правiнцыяльны шынок, якi забылiся знесцi, калi Парыж разросся, захапiў i гэту частку прыгарада. Будыначак быў нiзкi, вузкi. Адна прыступка ўнiз прыводзiла ў даволi цёмны, досыць такi халаднаваты паўпадвальчык з алавянай, да бляску надраенай стойкай. Да пляшак, якiя стаялi на ёй, здавалася, стагоддзi нiхто не датыкаўся.
      Пах таксама быў непаўторны. Iшоў ён, вiдаць, з люка ў падлозе, якi вёў у склеп.
      Адтуль кiсла патыхала сiдрам i кальвадосам, старымi бочкамi i цвiллю, а да гэтага букета прымешваўся яшчэ i кухонны чад. У глыбiнi памяшкання мелася вiнтавая лесвiца, якая вяла наверх, i ўсё разам узятае чамусьцi выглядала, як тэатральная дэкарацыя, а гаспадар - камлюкаваты i каратканогi, з упартым iлбом i маленькiмi блiскучымi вочкамi - сноўдаўся туды-сюды, як акцёр.
      Хiба Мэгрэ мог адмовiцца ад прапановы гаспадара? Праўда, зранку яму яшчэ нiколi не даводзiлася пiць сiдр. Гэта была яго першая практыка, i ён са здзiўленнем адчуў, як прыемная цеплыня разлiлася ў грудзях.
      - Таварыша чакаю! - абвясцiў ён, адчуваючы патрэбу хоць нешта сказаць.
      - А мне што! - адрэзаў гаспадар, пацепваючы шырознымi плячыма, i Мэгрэ стала ясна: ён не верыць нiводнаму яго слову. Ды i ў позiрку яго таiлася такая хiтрынка, што Мэгрэ хацелася скрозь зямлю правалiцца.
      Гаспадар таксама снедаў за прылаўкам, запiваючы тоўстыя скрылi каўбасы сiдрам, i праз чвэрць гадзiны ягоны жбаночак, напоўнены з бочкi ў склепе, быў апарожнены.
      А па двары Жандро няспешна пахаджваў шафёр. Скiнуўшы куртку, ён мыў са шланга аўтамабiль, ад якога вiднелiся толькi пярэднiя колы. Але гэта быў не "дыён-бутон", а чорны лiмузiн з вялiкiмi меднымi фарамi.
      На вулiцы зрэдку паяўлялiся прахожыя: спяшалiся да метро чыноўнiкi, да крам па вулiцы Фантэн праставалi служанкi або гаспадынi.
      Нiхто не заходзiў у "Стары Кальвадос". Тым часам на вiнтавой лесвiцы паказалiся ногi ў чырвоных пантофлях, потым узнiкла кудлатая мадам, якая моўчкi, не сказаўшы нi слова, знiкла на кухнi.
      "Палiцэйскi, якому даручана сочка, ужо не належыць сам сабе; яго паводзiны фактычна абумоўлiваюцца ўчынкамi паднагляднай асобы".
      У акне на другiм паверсе рассунулiся шторы - гэта быў пакой Рышара Жандро. Было роўна дзевяць гадзiн. Гаспадар "Старога Кальвадоса" сноўдаўся па пакоi з анучай у руцэ з такiм выглядам, нiбыта ён знарок робiць гэта, каб не завязваць размову з наведвальнiкам.
      - Нешта познiцца мой прыяцель, - сказаў Мэгрэ, каб парушыць няёмкае маўчанне.
      "Стары Кальвадос" дакладней было б назваць не барам, а рэстарацыяй-сталоўкай. Сталы былi акрыты настольнiкамi ў дробную чырвоную клетку, гэткiя ж шторы вiселi на вокнах. З дзвярэй у глыбiнi пакоя паўзлi ўжо кухонныя пахi i было чуваць, як адна за адной плюхалiся ў вядро абабраныя бульбiны.
      Чаму гаспадар i яго жонка не размаўляюць? З таго часу як жанчына сышла ўнiз, абое яны, дакладней, усе трое - выглядалi так, нiбыта разыгрывалi нейкую дзiўную пантамiму.
      Гаспадар працiраў чаркi i пляшкi, ярасна цёр алавяную стойку, потым нерашуча прыпынiўся ля батарэi глiняных жбаночкаў, выбраў адзiн. Затым рашуча напоўнiў дзве чаркi i, паказваючы на гадзiннiк, што вiсеў на сцяне побач з календаром-рэкламай, прамовiў:
      - Пара.
      Яго маленькiя вочы пiльна прасачылi за тым, як Мэгрэ выпiў прапанаваную чарку кальвадосу; потым глынуў налiтае сабе, прыцмокнуў i зноў узяўся за анучу, якую затыкаў за падцяжкi, калi не карыстаўся ёю.
      А палове дзесятай паднаглядны шафёр апрануў куртку i праз хвiлiну данёсся шум заведзенага матора. Аўтамабiль выехаў з варот i спынiўся ля параднага; праз некалькi хвiлiн з дома выйшаў Рышар Жандро ў шэрым гарнiтуры з гваздзiком у пятлiцы i сеў у чорны лiмузiн.
      Няўжо гаспадар рэстарацыi гэткi разявяка? Цi, наадварот, ён даўно пра ўсё здагадаўся? Ён паглядзеў спярша ўслед аўтамабiлю, якi праехаў мiма, затым перавёў позiрк на Мэгрэ, потым злёгку ўздыхнуў i зноў узяўся за работу.
      А палове дзесятай гаспадар зноў прайшоў за стойку, выбраў чарговы жбанок, налiў дзве невялiкiя чаркi i моўчкi пасунуў адну з iх свайму клiенту.
      Толькi пазней, апоўднi, да Мэгрэ дайшло, што гэта своеасаблiвы рытуал, цi, дакладней, манiя таўстуна. Роўна праз кожныя паўгадзiны яму неабходна было кульнуць чарку кальвадосу - вось адкуль гэтыя барвовыя плямы на твары i вiльготны бляск вачэй.
      - Дзякуй вам, але...
      Яшчэ чаго! Адмовiцца было немагчыма. Утаропiўся позiркам у Мэгрэ, i ў позiрку было столькi ўлады, што ён палiчыў за лепшае не адмаўляцца, хоць i адчуваў, што пачынае ўжо хмялець.
      А дзесятай гадзiне ён спынiўся:
      - У вас ёсць тэлефон?
      - Наверсе, насупроць прыбiральнi.
      Мэгрэ падняўся па вiнтавой лесвiцы i апынуўся ў невялiкiм пакойчыку з нiзкай столлю. Тут стаялi толькi чатыры столiкi, акрытыя клятчастымi абрусамi. Вокны пачыналiся амаль ад падлогi.
      - Кававае аб'яднанне "Бальтазар"... Авеню дэль Опера... Склады... Набярэжная Вальмi... Дырэкцыя... Вулiца Абер...
      Ён пазванiў на вулiцу Абер.
      - Я хацеў бы пагаварыць з Рышарам Жандро.
      - Хто пытаецца?
      - Скажыце, што Луi.
      Амаль адразу ж на другiм канцы провада пачуўся знаёмы голас Жандро:
      - Алё! Луi?
      Голас быў занепакоены. Мэгрэ павесiў слухаўку. Праз акно яму вiдзён быў дварэцкi ў паласатым жылеце. Стаiць чалавек на вулiцы i спакойна палiць цыгарэту. Але неўзабаве чамусьцi заспяшаўся ў дом. Вiдаць, пачуў тэлефонны званок.
      Яму званiў з канцылярыi ўстрывожаны гаспадар.
      Цудоўна! Значыцца, Рышар Жандро цяпер у сваiм офiсе, дзе звычайна праводзiў добрую палову дня. Луi не вяртаўся, але брама па-ранейшаму была расчынена.
      У акне на трэцiм паверсе рассунулiся шторы i паказаўся зусiм юны тварык. Гэта была Мары, дробненькая вастраносенькая пакаёўка з тоненькай, як у абшчыпанага птушаняцi, шыйкай, i ў прыгожым карункавым чэпчыку на пышных валасах. На дзяўчыне была чорная сукенка i фартушок пакаёўкi. Гэткiх дзяўчат Мэгрэ даводзiлася бачыць толькi ў тэатры.
      Каб не выклiкаць насцярожанасцi гаспадара, доўга бавiцца наверсе ён пабаяўся. Сышоў унiз - i якраз наспеў на трэцюю чарку кавальдосу, якая была прапанавана яму з той жа настойлiвасцю, як i папярэднiя. Разам з чаркай гаспадар падсунуў яму i сподачак, на якiм ляжала некалькi скрылiкаў каўбасы.
      - Я з Панфарсi!
      Ён прамовiў гэтыя словы з такой сур'ёзнасцю, нiбыта яны змяшчалi ў сабе нейкi таемны сэнс. Што яны павiнны былi растлумачыць? Шчодрасць на каўбасу? Цi мо людзi з Панфарсi маюць звычай кожныя паўгадзiны выпiваць чарку кальвадосу?
      - Гэта каля Вiра! - дадаў ён. - Дазвольце пазванiць яшчэ раз.
      Было каля паловы адзiнаццатай, i Мэгрэ, ужо асвойтаўшыся з абставiнамi, пачынаў адчуваць сябе вальней i нават весялей. Вiдаць, даволi пацешна было глядзець з вулiцы ў гэтае высознае, ад падлогi да столi, акно, у якiм вiднелiся толькi ногi едакоў.
      - Алё! Дом месье Жандро-Бальтазара?
      На гэты раз азваўся голас злоснага Луi.
      - Папрасiце, калi ласка, мадэмуазель Жандро.
      - Мадэмуазель няма. Хто пытаецца?
      Як i ў першы раз, Мэгрэ павесiў слухаўку i спусцiўся ў залу на першы паверх, дзе гаспадар надзвычай засяроджана выводзiў на грыфельнай дошцы меню, доўга абдумваючы кожнае слова.
      Цяпер шмат у якiх дамах былi расчынены вокны i з iх проста на вулiцу выпыльвалiся дыванчыкi. Немаладая дама ў чорным, з лiловай вуалькай на твары, прагульвала шчанюка, якi прыпыняўся ля кожнага парога i задзiраў заднюю ножку, але нiчога не рабiў.
      - Цi не забыўся, часам, мой прыяцель пра наша спатканне? - з вымушаным смяшком сказаў Мэгрэ.
      Цi паверыў яму гаспадар? Цi здагадаўся, што Мэгрэ з палiцыi?
      У адзiнаццаць гадзiн у двары Жандро з'явiўся фурман; ён там запрог у двухмесную карэту гнядога жарабка. Але ж фурман не заходзiў у браму! Наўрад цi жыў ён у асабняку. Значыць, дзесьцi меўся яшчэ адзiн уваход.
      У чвэрць дванаццатай з'явiўся Фелiсьен Жандро-бацька, - у пiнжаку, у лайкавых пальчатках, светлым капелюшы i з трысцiнай у руцэ. Якiя ў яго адмыслова нафарбаваныя вусы! Фурман памог старому сесцi ў карэту i скiраваў яе ў бок вулiцы Бланш. Несумненна, стары месье адправiўся на пагулянку ў Булонскi лес, а адтуль паедзе снедаць у свой клуб.
      "... iнспектарам рэкамендуецца мець фрак, смокiнг i пiнжак..."
      Мэгрэ агледзеў сябе ў люстра, прымацаванае на стойцы памiж пляшак, i горка пасмiхнуўся. I лайкавыя пальчаткi, канешне? I трысцiну з залатой булдавешкай?! I светлыя гетры да лакавых туфель!
      Як для першай справы, дык яму дужа пашанцавала! Ён змог бы пранiкнуць у любое асяроддзе - да дробных мяшчан, крамнiкаў, бадзяг. I, як здавалася, яму зрабiць гэта было б няцяжка. Але гэты асабняк з параднымi дзвярыма, што здаюцца яшчэ больш унушальнымi, чым дзверы ў храм, гэты мармуровы цокаль, гэты двор, дзе, перш чым запрэгчы пародзiстага жарабка для аднаго гаспадара, мылi лiмузiн для другога!
      Кальвадос! Адступаць не было куды. Ён будзе трымацца да пераможнага канца. Прабудзе тут, у "Старым Кальвадосе", столькi часу, колькi спатрэбiцца!
      Ён не заўважыў, каб мадам Луi выходзiла з двара. Вiдаць, яна не кожны дзень хадзiла за пакупкамi; у доме, мабыць, ёсць запасы. Да таго ж гэтыя арыстакраты, мусiць, снедаюць не дома.
      Жустэну Мiнару пашчасцiла. Ён цяпер у вёсцы. Шукае Жэрмену Бабёф - яе прозвiшча ён даведаўся ад малочнiцы...
      - Вы ж думаеце, што ваша жонка...
      - Гэта не мае значэння.
      А мадам Мэгрэ якраз сёння наважылася наводзiць у кватэры генеральны парадак!
      - "I табе не шкада ўкладаць тут гэтулькi працы? - сказаў ён ёй перад адыходам. - Мы ж тут не зажывёмся! Знойдзем кватэру ў больш прыемным квартале".
      Хто б мог падумаць, што i праз трыццаць год яны па-ранейшаму будуць жыць усё ў той жа кватэры на бульвары Рышар-Ленуар, адно толькi, што жылплошча пабольшае на суседнюю кватэру.
      А палове дванаццатай у "Старым Кальвадосе" з'явiлiся нарэшце першыя клiенты - двое мастакоў у белых камiзэльках, вiдаць, пастаяльцы гэтага бара, таму што адзiн з iх па-свойску прывiтаў гаспадара:
      - Салют, Памэль!
      Яны заказалi гарэлкi, стоячы, выпiлi, адначасова вывучаючы меню, выпiсанае на грыфельнай дошцы, i толькi пасля гэтага селi за столiк ля акна.
      Апоўднi ўсе столiкi былi заняты, i мадам Памэль раз-пораз выплывала з кухнi з падносам у руках, а яе муж у гэты час забяспечваў клiентаў пiтвом, то знiкаючы ў склепе, то паднiмаючыся на антрэсолi. Большасць прысутных былi рабочыя з суседняй будоўлi, але траплялiся сярод iх i рамiзнiкi, чые фiякры стаялi каля тратуара.
      Мэгрэ вельмi хацелася пазванiць месье Лё Брэ, параiцца з iм. Ён зашмат з'еў, зашмат выпiў i адчуваў сябе атупелым, i калi б ён быў цяпер ва Ўазе на месцы флейтыста, то напэўна павалiўся б проста на траву пад якiм-небудзь дрэвам i, закрыўшы твар газетай, соладка падрамаў.
      Ён пачынаў трацiць веру ў сябе, дакладней, у сваю прафесiю, якая часам здавалася яму проста нiкчэмнай. Хiба гэта мужчынская работа - цэлы дзень прападаць у нейкiм "бiстро" i цiкаваць за домам, дзе пануе поўны спакой? Усе яго насельнiкi мелi пэўны занятак. Парыж кiшма кiшыць людзьмi, i большасць з iх ведае, навошта i куды яны спяшаюцца!
      Ва ўсякiм разе, нiхто з iх не быў змушаны праз кожныя паўгадзiны асушваць чарку кальвадосу з нейкiм дзiвакаватым тыпам, вочы якога ўсё больш i больш мутнелi, а ўхмылкi рабiлiся занадта загадкавымi.
      Мэгрэ быў перакананы, што Памэль здзекуецца з яго. А што яму заставалася рабiць? Пайсцi i слупам стаяць пад адкрытым небам навiдавоку ўсёй вулiцы?
      Яму прыгадаўся адзiн непрыемны выпадак, бязглуздая прыгода, якая ледзь не прывяла яго да ўцёкаў з палiцыi. Гэта здарылася гадоў два таму. Ён тады выконваў абавязкi палiцэйскага агента, якому было даручана сачыць галоўным чынам за зладзеямi-кiшэннiкамi, што арудавалi ў метро.
      "Кепка, хусцiнка-кашнэ на шыi, ношаная куртка..." У той час ён яшчэ свята верыў ва ўсе гэтыя iсцiны. Па сутнасцi, i дагэтуль верыў у iх. Дык вось, усё адбылося тады на станцыi метро, што якраз насупраць унiверсальнай крамы "Самарытэн". Ён паднiмаўся па эскалатары. Проста перад iм нейкi тып у кацялку спрытным рухам зрэзаў рыдыкюль у нейкай немаладой дамы. Мэгрэ кiнўўся на яго, выхапiў чорную аксамiтавую сумачку i паспрабаваў затрымаць мужчыну, але той раптоўна залямантаваў:
      - Злодзей! Злодзей! Трымайце злодзея!
      I ўвесь натоўп накiнуўся на Мэгрэ, а тып у кацялку тым часам непрыкметна знiк.
      Цяпер жа яго апаноўвалi сумненнi наконт паказанняў свайго прыяцеля Жустэна Мiнара.
      На трэцiм паверсе расчынiлася акно. Ну i што? Кожны з нас мае права расчынiць акно ноч-апоўнач. Цi мала што?! Хiба няма на свеце лунатыкаў? Хiба людзi часам не крычаць у сне?..
      "Стары Кальвадос" зноў пусцеў. Гаспадар i гаспадыня ад самага ранку так i не перакiнулiся нi словам; кожны рабiў сваю справу маўчком, як у добра адрэпецiраванай пантамiме.
      I вось нарэшце ў дзве гадзiны дваццаць хвiлiн сёе-тое адбылося. Па вулiцы, збаўляючы хуткасць, рухаўся легкавы аўтамабiль - шэры "дыён-бутон", за рулём якога сядзеў мужчына ў тужурцы i вялiкiх акулярах.
      Аўтамабiль не спынiўся ля дома Жандро, павольна праехаў мiма, i Мэгрэ заўважыў, што пасажыраў у iм няма. Кiнуўшыся да акна, ён паспеў разгледзець нумар: "Б.780".
      Даганяць машыну, якая завярнула за рог вулiцы Фантэн, не мела сэнсу. Мэгрэ не скрануўся з месца, сэрца яго калацiлася, -i меней чым праз пяць хвiлiн шэры "дыён-бутон" зноў гэтак жа паволi праехаў мiма дома.
      Павярнуўшыся да стойкi, Мэгрэ ўбачыў, што Памэль пiльна глядзiць на яго, i немагчыма было зразумець, пра што ён думае. Памэль здаволiўся тым, што налiў дзве чаркi i падаў адну свайму клiенту.
      "Дыён-бутон" больш не паказваўся. Недзе ў адным з версальскiх паркаў кардэбалет Оперы ў гэты час паказваў танец нiмфаў святочна ўбранаму натоўпу. Шматтысячны людскi мурашнiк, дзецi на плячах бацькоў, чырвоныя шары, гандляры какосавымi арэхамi i папяровымi сцяжкамi - усё гэта там...
      А вулiца Шапталь зацiхала. Толькi самотны фiякр, праязджаючы па брусчатцы, зрэдку парушаў цiшыню.
      Без дзесяцi чатыры з'явiўся Луi: чорная тужурка паверх паласатага жылета, на галаве - чорны кацялок. На момант прыпынiўся ў парадным, запалiў цыгарэту, самаздаволена любуючыся кольцамi дыму, i нетаропка рушыў у бок вулiцы Фантэн. Мэгрэ бачыў, як ён зайшоў у тытунёвую крамку на рагу.
      Неўзабаве ён выйшаў адтуль i вярнуўся назад. На адзiн мiг яго погляд затрымаўся на шыльдзе "Старога Кальвадоса". Але на вулiцы было занадта сонечна, а ў бары занадта прыценена, так што ён наўрад цi змог бы пазнаць сакратара камiсарыята квартала Сэн-Жорж.
      Чакае некага? Цi проста не ведае, што рабiць?
      Луi дайшоў да рога вулiцы Бланш, i па выразу яго твару можна было здагадацца, што там ён некага заўважыў, - каго iменна, Мэгрэ не мог угледзець, - а затым прыспешыў крок i знiк.
      Мэгрэ ледзь стрымаўся, каб не кiнуцца следам. Але нешта не дазволiла яму зрабiць гэтага. Ён адчуў спiной, як прыкаваў яго да сябе мутны позiрк гаспадара. Яму трэба было неяк абгрунтаваць свае паводзiны, спытаць, колькi ён вiнен, расплацiцца, еле пакуль ён дойдзе да вулiцы Бланш, дварэцкi будзе, вядома, далёка.
      У галаву прыйшоў iнакшы план: спакойна аплацiць рахунак, скарыстаць момант адсутнасцi Луi i забегчы ў дом Жандро, спытаўшы для прыклёпу мадэмуазель Жандро альбо Мары.
      Ён не зрабiў нi таго, нi другога. I пакуль раздумваў, як быць, ад вулiцы Бланш паказаўся фiякр. Рамiзнiк у скураной кепцы ўважлiва ўглядаўся ў нумары дамоў i спынiўся ля асабняка Жандро. Ён цiхамiрна сядзеў на козлах i, здавалася, проста выконваў атрыманае распараджэнне. Лiчыльнiк яго быў выключаны.
      Прайшло не болей дзвюх-трох хвiлiн. З параднага выглянула мышыная пысачка Мары, мiльганулiся яе фартушок i карункавы чэпчык. Затым яна знiкла, але неўзабаве вярнулася з сакваяжам у руках i, уважлiва акiнуўшы позiркам вулiцу, накiравалася да фiякра.
      Мэгрэ не змог, разумеецца, пачуць, што яна сказала рамiзнiку. Той, не злазячы з сядзення, забраў сакваяж, якi, вiдаць, быў не цяжкi, i паставiў побач з сабой.
      Мары подбегам вярнулася ў дом. У яе была такая тоненькая - проста асiная талiя, i сама яна ў стане была такая дробненькая, што, здавалася, яе пышная чупрына гатова была перакулiць пакаёўку.
      Мары знiкла ў доме, а праз момант з'явiлася новая постаць - высокая, мажная жанчына цi дзяўчына ў касцюме колеру марской хвалi i ў сiнiм капелюшы, з белай вуалеткай у буйныя гарошыны.
      Чаму Мэгрэ пачырванеў? Цi не таму, што бачыў гэту асобу толькi ў кашулi ў непрыбраным пакоi служанкi?
      Гэта, безумоўна, не пакаёўка. Гэта магла быць толькi Элiз Жандро, якая, нягледзячы на паспешлiвасць, з вялiкай годнасцю, злёгку павiльваючы бёдрамi, шыбавала напрасткi да фiякра, у якiм i заняла месца.
      Мэгрэ так расхваляваўся, што ледзь не праваронiў нумар экiпажа: "148". Але ён апамятаўся, запiсаў нумар i зноў залiўся чырванню - на гэты раз пад дапытлiвым позiркам Памэля.
      - Вось такiя справы! - уздыхнуў апошнi, прымерваючыся, за якi б гэта жбаночак узяцца цяпер.
      - Якiя iменна?
      - Вось як бывае ў прыстойных шчаслiвых сем'ях, як той казаў.
      Ён выглядаў iмянiннiкам. Аднак не ўсмiхнуўся i суха спытаў:
      - Гэтага вы i чакалi, цi не так?
      - Што вы маеце на ўвазе?
      На твары гаспадара адбiлася пагарда, ён насупiўся i падсунуў Мэгрэ новую чарку. Усё яго аблiчча так i сведчыла: "Ён яшчэ скрытнiчае!"
      I Мэгрэ, спахапiўшыся i жадаючы зноў увайсцi ў давер да тоўстага рэстаратара, спытаў:
      - Гэта была мадэмуазель Жандро, калi не памыляюся?
      - Абсалютна правiльна, месье. Гэта i была "Кава "Бальтазар", i, як мне думаецца, цяпер мы не хутка ўбачым яе на нашай вулiцы.
      - Вы думаеце, яна паехала надоўга?
      Гаспадар кiнуў на яго знiшчальны погляд. I Мэгрэ адчуў сябе як у магiле пад цяжарам яго паўсотнi гадоў, яго жыццёвага вопыту, той процьмы чарак кальвадосу, выпiтых з самымi рознымi людзьмi, i яго глыбокiм веданнем усiх таямнiц квартала, у якiм ён жыў.
      - На каго вы працуеце? - раптам падазрона запытаўся Памэль.
      - Ды... я нi на каго не працую...
      У позiрку субяседнiка не было i ценю сумнення: "Хлусiш, мiлок!"
      Памэль пацiснуў плячыма:
      - Тым горш!
      - Як вас разумець?
      - Прызнайцеся, вы ўжо шнырылi па нашым квартале?
      - Я? Клянуся...
      Мэгрэ не манiў i адчуваў неабходнасць даказаць сваю шчырасць. А гаспадар спакойна азiраў яго, быццам не верыў нiводнаму яго слову, i нарэшце ўздыхнуў:
      - Я прыняў вас за друга графа.
      - Якога графа?
      - Няважна якога, раз я памылiўся. У вас гэткiя ж выхадкi, гэткая ж манера горбiць плечы.
      - Вы думаеце, мадэмуазель Жандро паехала да графа?
      Памэль не адказаў - ён глядзеў на Луi, якi зноў узнiк на рагу вулiцы Фантэн. Пайшоў ён перад гэтым па вулiцы Бланш, значыць, зрабiў круг вакол цэлага квартала. Цяпер ён выглядаў весялейшым, чым быў перад гэтым. Здавалася, ён проста бязмэтна прагульваецца, цешачыся веснавой сонечнай пагодай. Акiнуўшы хуткiм позiркам бязлюдную вулiцу, ён з выглядам чалавека, якi не супраць кульнуць добра заробленую чарку белага вiна, зайшоў у тытунёвую крамку.
      - Ён i да вас заходзiць?
      Сухое, катэгарычнае "не".
      - Ён быццам расстроены нечым. Неважнецкi выгляд.
      - Цi мала ў каго неважнецкi выгляд, ды паспрабуй памажы ўсiм.
      Цi не на Мэгрэ намякаў ён? З кухнi далятала бразганне посуду, а Памэль цiха, быццам самому сабе, працягваў:
      - Калi б усе людзi гаварылi праўду...
      У Мэгрэ было такое адчуванне, што зусiм нязначная драбнiца аддзяляе яго ад вельмi важных адкрыццяў, але тая драбнiца, на бяду, была даверам гэтага таўстуна, прапiтанага кальвадосам. Няўжо няма надзеi заваяваць яго? Ён, канешне, дарэмна прызнаўся, што не мае нiякага дачынення да графа. Увесь гэты ранак Мэгрэ, здаецца, падсцерагалi адны няўдачы.
      - Я супрацоўнiк аднаго прыватнага вышукнога агенцтва, - прамовiў ён на ўсялякi выпадак.
      - Вось як!
      Што яшчэ мог ён сказаць, калi начальства папярэдзiла, каб ён не ўблытваў у гэту справу афiцыйную палiцыю!..
      Ён зманiў, каб дазнацца праўды. Ён дорага заплацiў бы цяпер за тое, каб быць гадоў на дваццаць старэй i валодаць такой вагой i паставай, як яго субяседнiк.
      - Я быў упэўнены, што нiчога не здарыцца!
      - Аднак здарылася.
      - Дык, па-вашаму, яна не вернецца?
      Мэгрэ, мусiць, увесь час трапляў амаль у цэль, бо Памэль толькi адмоўчваўся i недвухсэнсоўна пацiскаў плячыма. Тады Мэгрэ вырашыў скарыстаць iншы сродак.
      - Цяпер частую я, - абвясцiў ён, паказваючы на глiняны жбан з гарэлкай.
      Няўжо гаспадар адмовiцца выпiць з iм? Але той зноў толькi пацiснуў плячыма:
      - Якраз цяпер i някепска было б раздавiць пляшачку, - буркнуў ён.
      I адправiўся за пляшкай у склеп. Калi Мэгрэ пасля выпiтага за дзень кальвадосу адчуваў сябе даволi няўстойлiва, то Памэль iшоў як па нiтачцы, яго не бянтэжыла нават лесвiца без парэнчаў, якая нагадвала звычайную драбiнку.
      - Знаеце, малады чалавек, трэба спачатку навучыцца хлусiць...
      - Вы думаеце, я...
      Гаспадар ужо налiваў чаркi.
      - Хто ж гэта даручыць прыватнаму вышукному агенцтву такую справу? Не граф жа, як вы самi разумееце! Яшчэ меней верагодна, каб гэта зрабiлi паны Жандро, бацька i сын. Што да месье Юберта...
      - Якога Юберта?
      - Вось бачыце! Вы нават не ведаеце ўсiх членаў iхняй сям'i.
      - А што, ёсць яшчэ адзiн сын?
      - Колькi дамоў на гэтай вулiцы?
      - Не ведаю... Сорак?.. Пяцьдзесят?..
      - Дык вось, схадзiце палiчыце... А потым пастукайцеся ў кожныя дзверы. Можа, i знойдзеце такога, хто дасць вам падрабязныя весткi. Што да мяне, то прашу прабачэння. Я не праганяю вас. Можаце сядзець тут колькi хочаце. Але вы ўжо мяне прабачце, у гэты час я заўсёды адпачываю, што б там нi было...
      За стойкай стаяла саламянае крэсла. Памэль усеўся ў яго спiной да акна, скрыжаваў рукi на жываце, заплюшчыў вочы i, здалося, iмгненна правалiўся ў сон.
      Не чакаючы, вiдаць, болей клiентаў, гаспадыня з анучай у адной руцэ i з талеркай у другой высунула галаву з дзвярэй кухнi i, пераканаўшыся, што ўсё спакойна, вярнулася да свайго посуду, нават не глянуўшы на Мэгрэ, якi даволi збянтэжана зноў падсеў да акна.
      Раздзел IV
      СТАРЫ ПАН З АВЕНЮ ДЗЮ БУА
      Мiнар паабяцаў Мэгрэ, што, калi вернецца з Канфлана, ён прыйдзе на бульвар Рышар-Ленуар i раскажа свае навiны.
      - Але гэта ж вам зусiм не па дарозе! - запратэставаў Мэгрэ.
      I атрымаў у адказ нязменнае:.
      - Гэта не мае значэння.
      Праводзячы Мiнара, Мэгрэ асцярожна, каб не збянтэжыць флейтыста, папытаўся:
      - I ў якасцi каго вы з'явiцеся там? I што збiраецеся сказаць?
      I толькi цяпер, калi сумятлiвы дзень канчаўся i Мэгрэ вяртаўся дадому па залiтых агнямi Вялiкiх Бульварах, адказ музыканта запознена скалануў яго:
      - Знайду што. Не хвалюйцеся.
      Аднак пасля хвiлiннай слабасцi, якая апанавала яго ў "Старым Кальвадосе", - цi то прысутнасць гаспадара прыгнятала яго там, цi то таму, што ён проста перабраў тады меру выпiць, цяпер Мэгрэ зноў адчуваў сябе даволi бадзёра.
      Адкуль што ўзялося - ён i сам не разумеў, але раптам у яго ўсялiлася вера ў свае сiлы. Нiчога, сённяшняя асечка яшчэ саслужыць яму добрую службу i з цягам часу пра яго яшчэ i як загавораць на Набярэжнай Арфеўр!
      Прыемная цеплыня ўсё яшчэ поўнiла яго цела. А ў паходцы, у позiрках, якiмi ён абменьваўся з прахожымi, у тым, як ён назiраў за рухам трамваяў i фiякраў, праменiлася невядомая яму дагэтуль упэўненасць.
      Зусiм нядаўна, седзячы ля акна рэстаранчыка на вулiцы Шапталь, ён адчуваў глыбокую крыўду на свайго камiсара за тое, што шэф дазволiў яму заняцца гэтай справай. Мэгрэ ўжо гатовы быў нават думаць, што Лё Брэ наўмысна сыграў з iм злы жарт!
      Хiба аднаму-адзiнаму чалавеку пад сiлу ўзяць такую крэпасць, як асабняк Бальтазараў? I хiба гэтак працуюць яны, "вялiкiя", з групы шэфа? У iх распараджэннi ўсё неабходнае - дасье i картатэкi, супрацоўнiкi, памагатыя. Калi iм трэба высачыць дзесяць чалавек, яны без вагання пасылаюць па следзе дзесятак шпегаў.
      Але цяпер Мэгрэ раптам адчуў задавальненне, што ён сам сабе гаспадар i можа ўласнаручна абмацаць усе закуткi.
      Ён яшчэ i не падазраваў, што гэты метад з часам стане яго любiмым метадам, што нават калi ён зойме месца шэфа спецыяльнай аператыўнай групы i будзе мець у сваiм распараджэннi цэлую армiю палiцэйскiх, яму давядзецца асабiста наладжваць сочку, хадзiць за падазроным па вулiцах, гадзiнамi тырчаць у якiм-небудзь "бiстро"...
      Перад тым як пакiнуць "Стары Кальвадос", дзе Памэль толькi што выказваў да яго поўную абыякавасць, ён яшчэ двойчы патэлефанаваў. Спачатку набраў нумар Упраўлення гарадскiм транспартам, бо фiякр, у якi села Элiз Жандро, меў апазнавальны знак гэтай кампанii. I вымушаны быў доўга чакаць ля апарата.
      - Нумар сорак восем, - адказалi яму, - належыць парку Лявiйет. Рамiзнiка завуць Эжэн Карнi. Сёння ён выехаў пасля паўдня. Наўрад цi вернецца ў парк раней поўначы.
      - Вы не маглi б сказаць, дзе я мог бы яшчэ сёння адшукаць яго?
      - Звычайна ён спыняецца на плошчы Сент-Аўгусцiя, але гэта, канешне, залежыць ад маршрута. Недалёка ад плошчы маецца рэстаранчык, якi называецца "На рандэву дзю Масiў Сантраль". Здаецца, ён заўсёды, як толькi мае такую магчымасць, менавiта туды i заходзiць перакусiць.
      Другi званок быў у аўтамабiльнае ўпраўленне прэфектуры. Тут яшчэ даўжэй не маглi адшукаць у даведнiках нумар аўтамабiля. А так як Мэгрэ сказаў, што звонiць з камiсарыята, то яму прапанавалi перазванiць.
      - Я лепей пачакаю на провадзе.
      Нарэшце яму паведамiлi прозвiшча i адрас: маркiз дэ Базанкур, авеню Габрыеля, дом 3.
      Зноў багаты квартал, зноў, безумоўна, якi-небудзь прыватны асабняк з вiдам на Елiсейскiя палi. Ён не пасмеў заявiцца туды асабiста, вырашыў лепей пазванiць з тытунёвай крамкi.
      - Папрасiце, калi ласка, да тэлефона маркiза дэ Базанкура.
      - Па асабiстай справе? - данёсся хрыплы голас з другога канца провада.
      I ў адказ на яго сцверджанне пачулася:
      - Месье маркiз памёр тры месяцы назад.
      - А... хто замест яго? - мiжволi вырвалася ў Мэгрэ.
      - Выбачайце! Не зразумеў. Уся маёмасць маркiза распрададзена, застаўся толькi асабняк.
      - Скажыце, а вы часам не ведаеце, хто купiў "дыён-бутон"?
      - Нейкi механiк з вулiцы Акацый, што ў раёне авеню Гранд-Армэ. Запамятаваў яго прозвiшча, але, калi не памыляюся, на той вулiцы толькi адзiн гараж i маецца.
      У пяць гадзiн вечара Мэгрэ выйшаў з метро на плошчы Этуаль. На вулiцы, якую яму паказалi, ён сапраўды адшукаў гараж, але той быў на замку, а на шматку паперы, прымацаванай да дзвярэй, было напiсана: "За даведкамi звяртацца побач".
      Па адзiн бок гаража стаяла майстэранька шаўца, па другi - "бiстро". За даведкамi належала звяртацца ў "бiстро". На жаль, гандляр вiном не мог сказаць нiчога пэўнага.
      - Дэдэ сёння i не з'яўляўся тут. Мабыць, падзарабляе недзе. Ён падчас выконвае даручэннi сваiх клiентаў.
      - А дзе ён жыве?
      - У мэбляваных пакоях дзесьцi каля плошчы Тэрн, дзе дакладна - не ведаю.
      - Ён жанаты?
      Мэгрэ не адважваўся працягваць доўгiя роспыты, але ён, хоць i не дужа пэўны быў у сваiх меркаваннях, адчуваў, што Дэдэ - чалавек асаблiвай пароды, што калi Дэдэ i меў сяброўку, то найболей шанцу на сустрэчу з ёю можна было мець на панелi ў раёне памiж плошчамi Этуаль i Тэрн.
      Рэшту дня Мэгрэ правёў у пошуках рамiзнiка Карнi. Урэшце ён адшукаў рэстаранчык "На рандэву дзю Масiў Сантраль":
      - Ён вельмi рэдка наведваецца сюды, - сказалi яму там.
      На жаль, такое адбылося якраз сёння. Выпадковасць нi разу не наблiзiла маршрут Карнi да ягонага прыстанку на плошчы Сент-Аўгусцiн.
      Мэгрэ вяртаўся, нарэшце, дадому. Калi ён увайшоў у пад'езд, у фортку, умайстраваную ў зашклёныя дзверы, выглянула канс'ержка i аклiкнула яго:
      - Месье Мэгрэ!.. Месье Мэгрэ!.. Мне трэба перадаць вам нешта вельмi важнае...
      Яна працягнула яму запiску, параiла прачытаць да таго, як паднiмецца ў кватэру.
      "Не заходзьце дадому. Спачатку нам абавязкова трэба перагаварыць. Чакаў Вас вельмi доўга - колькi мог. Прыходзьце ў рэстарацыю "Клiшы" - я там. Мадэмуазель у Вас, з Вашай жонкай.
      Адданы Вам
      Жустэн Мiнар".
      На дварэ ўжо зусiм сцямнела. Апынуўшыся на вулiцы, Мэгрэ ўзняў галаву, убачыў, што вокны ў яго кватэры заштораны, i ўявiў дзвюх жанчын у невялiчкай сталовай, якая служыла i гасцiнай. Пра што яны могуць размаўляць? Мадам Мэгрэ, наколькi ён яе ведаў, напэўна накрыла стол i частуе госцю вячэрай.
      Ён спусцiўся ў метро, даехаў да вулiцы Бланш, зайшоў у прасторную залу рэстаранчыка, прапахлую пiвам i кiслай капустай. У зале iграў аркестрык з пяцi чалавек. Жустэн iграў не на флейце, а на кантрабасе, i, амаль закрыты агромнiстым iнструмэнтам, здаваўся мiзэрным i кволым.
      Мэгрэ сеў за мармуровы столiк, перачытаў меню, не ведаючы, што ж выбраць, i заказаў порцыю кiслай капусты i куфаль пiва. Як толькi музыканты скончылi iграць, Мiнар падышоў да яго стала.
      - Прабачце, што я вымусiў вас прыйсцi сюды, неабходна пагаварыць да таго, як вы яе пабачыце.
      Ён быў вельмi ўзбуджаны, нават трошкi ўстрывожаны, i Мэгрэ мiжволi адчуў, што таксама пачынае хвалявацца.
      - Я i не падумаў, што ў яе замужняй сястры iнакшае прозвiшча, не такое, як у Жэрмены. Давялося пашукаць. Муж сястры працуе на чыгунцы. Ён праваднiк i часта адсутнiчае па два-тры днi. Жывуць яны ў невялiкiм домiку на схiле ўзгорка; за кветнiкам - сад, агарод i белая каза пры калку на прывязi.
      - Жэрмена была там?
      - Калi я прыйшоў, яны абедзве сядзелi за сталом каля агромнiстай мiсы з крывянкай, ад якой страшэнна несла часнаком.
      - Сястра яшчэ не нарадзiла?
      - Яшчэ не. Чакаюць... Здаецца, гэта адбудзецца яшчэ няскора. Я прадставiўся як страхавы агент, кажу, быццам мне вядома, што маладая дама чакае дзiцяцi, дык зараз самая пара падпiсаць страхавы полiс.