СЯСТРА МАРЫЯ. Не,не, дзякаваць Богу. Гасподзь засцярог яго. Нават не паранiлi. Рыцарам, што суправаджалi яго, пашчасцiла адбiць напад.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Слава Богу. Яны адбiлiся.
      МАЦI-IГУМЕННЯ.. (усмiхаецца) Як жа ж не адбiцца? Хiба там разбойнiкi? Зброд адзiн! Беглыя сяляне, рабы... Я магла б ад iх адбiцца. Дык што?
      СЯСТРА МАРЫЯ. Самi то яны адбiлiся. Так. А вось рыцар адзiн быў паранены. Цяжка паранены. Ледзь не сцёк крывёю...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну кажы хутчэй...
      СЯСТРА МАРЫЯ. Бiскуп Альберт, памятаючы гасцiннасць вашую, пакорлiва просiць вас прыняць на вылячэнне ў наш святы прыстанак гэтага рыцара, якi пацярпеў за абарону веры...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Лепш сказаць, за абарону бiскупа...
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ох, нядобра гэта.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Што нядобра?
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Усё ж такi мужчына ў сценах манастыра...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Як ён сябе адчувае?
      СЯСТРА МАРЫЯ. Дрэнна... Кажуць, што вельмi. Па ўсiм вiдаць, што дрэнна. Ён амаль увесь час без прытомнасцi. Шмат трызнiць. А раны крываточаць, як iх не затыкай.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. А чаму адразу нам? Навошта нам? Хiба не мог бiскуп яго каму-небудзь iншаму даручыць, каб вылечылi?
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Замаўчы. Ты хоць сама разумееш, пра што гаворыш? Чалавек гэта, не смецце...
      СЯСТРА МАРЫЯ. Дык што адказаць? Пасланец чакае.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Мы прымем яго. Невельскi манастыр нiкому не адмаўляў у дапамозе. Чуеш, Ганорыя? Нiкому! I нiколi не забывайся на свой хрысцiянскi абавязак. Калi гэты рыцар памрэ, значыць, такая воля Божая. Мы памолiмся за супакой душы яго i пахаваем ганарова, як абаронцу веры. А калi выжыве, аддзякуем Бога нашага за ласку Яго. Такая мая воля. Iдзi скажы, што мы прымем яго.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. А хто будзе даглядаць яго?
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Хто? (Хмурыцца). Сястра Iзабэла.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Сястра Iзабэла? Матушка, але гэта... Гэта неабачлiва. Яна яшчэ...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Сама ведаю. Будзе так, як я сказала. Яна будзе даглядаць яго. Iзабэла з П'емонта так лёгка пралiвала кроў i наносiла раны людзям, што каму, як нi ёй, цяпер адчуць, колькi працы i пакут каштуе выратаванне хаця б аднаго параненага. Сястра Ганорыя, перадасi ёй: яна павiнна адна, неадлучна, i ўдзень, i ўначы сядзець з iм, даглядаць яго, прамываць ягоныя раны i малiцца за ягоную душу. Усё. Такое маё рашэнне.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Вельмi мудра. Я дурнiца, дурнiца...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты чула, сястра Марыя?
      СЯСТРА МАРЫЯ. Так, матушка.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну дык чаго стаiш? Выконвай!
      СЯСТРА МАРЫЯ. Бягу, матушка.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Iдзi, Ганорыя, табе даручаю прасачыць за ўсiм. Я зайду да яго перад абедняю.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Усё праверу, за ўсiм прасачу.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Iдзiце... Няхай сястра Iзабэла падрыхтуецца...
      (Сястра Ганорыя i сястра Марыя выходзяць).
      Сцэна 15.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Урбена! Урбена, дзе ты? (Выходзiць Урбена).
      УРБЕНА. Я чакала, пакуль ты вызвалiшся.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Слухай, даўно хацела пагутарыць з табою.
      УРБЕНА. Пра што?
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Няўжо заўсёды было так?
      УРБЕНА. Як?
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Цяжка. Я даўно стала заўважаць за сабою... Я стамляюся. Вельмi стамляюся...
      УРБЕНА. Верыць?
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Не, не, вера мая такая ж моцная, як i раней. Але я стамляюся змагацца. Граху ўсё болей... А сiлы канчаюцца. Цi ўсё гэта мне здаецца, скажы мне?
      УРБЕНА. Навошта?
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Таму што... Таму што я губляю надзею. А з надзеяй страчваю сiлу. I я баюся, што калi я страчу сiлу, то ў рэшце рэшт пахiснецца i мая вера. Раскажы мне, дай мне добрую параду. Ты старая, ты бачыла пачатак свету. Ты павiнна ведаць.
      УРБЕНА. Так, я шмат што бачыла... Ведаеш, мала, мала што змянiлася з тых часоў. Мала... Цi стала больш граху? Можа i не. Менш стала праведнiкаў. Венгры, венгры спустошылi нашыя душы. Яны паглынаюць iх. Марудна, але напэўна... Грэх памнажаецца. I хутка ён перапоўнiць чашу...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Хутка?
      УРБЕНА. А ты сама не заўважаеш знакi?
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Заўважаю. Я спрабую паўстаць супраць iх.
      УРБЕНА. Як?
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Праз веру. Праз веру ў Бога Нашага Iсуса Хрыста.
      УРБЕНА. Як заўсёды. Таму i прыняла Iзабэлу?
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Думаеш, мне гэта было лёгка? Памятаеш, праз адну ахвяру свет быў выратаваны. А я веру, веру, Урбена, што праз святло адной душы выратуецца Невельскi манастыр.
      УРБЕНА. А чаму думаеш, што праз яе?
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Ёсць у ёй нешта. Сiла. Вось толькi не ведаю, Бог гэта цi Д'ябал. Я веру, што Бог. Як ты думаеш, Урбена?
      УРБЕНА. А навошта табе мая думка? Ты заўсёды сама прымаеш рашэннi... Твая вера вядзе цябе. Яна вядзе цябе лепш, чым мае парады. Ты лепшая iгумення сярод тых, каго я памятаю. Мяне заўсёды здзiўляла, як сiла цягнецца да сiлы. Ты ад самага пачатку вылучала Iзабэлу сярод iншых.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. I што?
      УРБЕНА. Калi Бог у ёй пераможа, яна будзе лепшая за цябе.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Я ведаю, Урбена, ведаю...
      УРБЕНА. (Усмiхаецца) Гм... Папярэдняя iгумення таксама прасiла ў мяне парады. (Паўза). Наконт цябе...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Што ты ёе сказала?
      УРБЕНА. Тое, што i табе. Яна зрабiла правiльны выбар. Справа за табою...
      (Урбена выходзiць. За ёю выходзiць Мацi-iгумення).
      Сцэна 16
      (Уваходзяць сястра Вентурыя, сястра Бернарда, сястра Ганна, а з iмi i сястра Марыя. Яны ўцягваюць у келлю параненага рыцара. Таксама ўваходзiць i Фiлiп, але ўсю сцэну маўчыць, глядзiць на сястру Марыю.)
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Асцярожненька, асцярожненька, так,так, так.... Сюды яго.
      СЯСТРА ГАННА. Ён такi бледненькi...
      СЯСТРА МАРЫЯ. Не дзiва, што ён як палатно. Столькi крывi страцiў...
      СЯСТРА ГАННА. Балюча яму, напэўна.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Ой, ён зараз прытомнасць страцiць. Монсеньёр Жафрэй, монсеньёр...
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Не разумее нiчога...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Яго завуць Жафрэй?
      СЯСТРА ГАННА. Так, ён...Ой...
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Ён, здаецца, падае.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Трымай яго!
      ЖАФРЭЙ. (слабым голасам) Не, не... Я магу iсцi сам...
      СЯСТРА ГАННА. Дзе табе сам! Зараз мы вас пакладзем. Вось тут.
      ЖАФРЭЙ. Я сам...
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. У вас бядро восцем раскурожанае, а ён сам!
      СЯСТРА МАРЫЯ. Вядома, вядома вы самi... Мы проста вам дапаможам.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Не марнуй словы, ён зноў страцiў прытомнасць.
      СЯСТРА МАРЫЯ. А можа яго па шчоках, па шчоках?
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Трэба яго спачатку пакласцi.Ух, якi цяжкi!
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Правiльна, кладзi. (Укладваюць яго на лаву.)
      СЯСТРА ГАННА. (паказвае) У яго, здаецца, зноў рана адкрылася. Глядзiце, кроў... (Усе з цiкавасцю паглядзелi.)
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. I праўда адкрылася. Глыбокая.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. (унушальна) Рана адкрылася, рана i закрыецца. Кровапусканне заўсёды карыснае.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. О, вiдаць, разбойнiкi так i падумалi. (Хiхiкаюць.)
      СЯСТРА МАРЫЯ. З яго, напэўна, ужо цэлая бочачка выцекла.
      СЯСТРА ГАННА. Трэба яму пад галаву што-небудзь. Вось так...
      ЖАФРЭЙ. Балiць...
      СЯСТРА МАРЫЯ. Божа, кроў...
      ЖАФРЭЙ. Балiць...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Вядома, балiць. Яшчэ як. Яму ж рагацiну, напэўна, на два пальцы загналi.
      СЯСТРА МАРЫЯ. А што рабiць?
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Тоўчанымi рубiнамi яго кармiць трэба. Праўду кажу. Гэта кроў узнаўляе.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. А дзе ж гэтых рубiнаў узяць?
      СЯСТРА ГАННА. (паказвае) Сцiх...
      (Уваходзiць сястра Ганорыя)
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ну што, паклалi яго?
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Пакласцi то паклалi... Цяжкi...
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Жывы?
      СЯСТРА ГАННА. Жывы, дзякуй Богу. Толькi рана крывавiць. Перавязаць трэба было б...
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Гэта не ваш клопат. Зараз прыйдзе сястра Iзабэла, яна i перавяжа.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Можа, ёй дапамагчы?
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Вам сказалi - нiякай дапамогi! Мацi-Iгумення строга загадала перадаць гэтага чалавека пад апеку сястры Iзабэлы. Iзабэлы. Зразумелi? Для яе гэта новае выпрабаванне. Зразумелi? Я пытаюся, зразумелi?
      Усе: Зразумелi.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. А цяпер iдзiце, iдзiце... Каб я вас тут больш не бачыла. (Фiлiпу.) Можаце напiсаць бiскупу, што мы паклапоцiмся пра лёс абаронцы веры. Мацi-Iгумення блiзка да сэрца прымае ўсё, што адбылося, Так i напiшыце.
      ФIЛIП. (холадна i няўважлiва) Абавязкова...
      (Сёстры i Фiлiп выходзяць. Уваходзiць Iзабэла)
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Падыдзi сюды.
      IЗАБЭЛА. (падыходзiць): Я слухаю вас, сястра.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Вось гэты чалавек. Усё ведаеш, што рабiць. Глядзi за iм, глядзi за iм нястомна. I малiся за яго...
      IЗАБЭЛА. Добра, сястра, усё выканаю.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ежу вам будуць сюды прыносiць. (Збiраецца выходзiць, паварочваецца.) Што глядзiш? Атрымала па мордзе? Навучылася рукi цалаваць, а? Казала я, будзеш у мяне як шоўкавая. Скарылася,а? Што глядзiш, скарылася?
      IЗАБЭЛА. (цiха): Скарылася.
      (Сястра Ганорыя задаволеная выходзiць.)
      Сцэна 17
      (Iзабэла падыходзiць, здымае ягоныя павязкi i пачынае аглядаць ягоныя раны).
      IЗАБЭЛА. (З жахам i спачуваннем) Божа, памажы гэтаму чалавеку. (Датыкаецца да ягоный раны. Ён крычыць). Даруйце, даруйце, мансеньёр... Вельмi балючы? Я... Ах, святая дзева Марыя, памажы мне. Мансеньёр, мансеньёр, чуеце мяне?
      ЖАФРЭЙ. Балiць...
      IЗАБЭЛА. Мне трэба прамыць рану. Там гнайнiк... Калi не прамыць, вы можаце памерцi.
      ЖАФРЭЙ. (ледзь чутна) Ты, ты хто?
      IЗАБЭЛА. Маё iмя - сястра Iзабэла. Я пастаўлена дагладаць вас.
      ЖАФРЭЙ. Вады...
      IЗАБЭЛА. Што?
      ЖАФРЭЙ. Пiць...
      IЗАБЭЛА. А. Зараз, зараз. Вось. (Падае яму вады, але той не можа пiць).
      ЖАФРЭЙ. Не магу.
      IЗАБЭЛА. Гэта пройдзе... Паслухайце, мне трэба прамыць рану. Гэта будзе балюча. (Пачынае прамываць).
      ЖАФРЭЙ. Я не баюся болю.
      IЗАБЭЛА. Дзiўна, адна мая сяброўка так сказала. Такiм самым голасам.
      ЖАФРЭЙ. Сяброўка?
      IЗАБЭЛА. Вы яе не ведаеце. Яна зусiм асаблiвая. Яна траўнiца. Калi яна прынясе гаючыя травы для вас, вы яе ўбачыце. Яна цудоўная. Балюча? Мансеньёр, вы гаварыце, гаварыце, каб я ведала, што вы яшчэ...
      ЖАФРЭЙ. Жывы?
      IЗАБЭЛА. У прытомнасцi...
      ЖАФРЭЙ. Я калi ўбачыў зараз твой твар, падумаў, што ўсё... Што ўжо анёлак прыйшоў па мяне. Яшчэ падумаў: прыгожы анёл маёй смерцi...
      IЗАБЭЛА. Рана вам яшчэ такое думаць. Толькi Гасподзь ведае, калi Ён вас да сябе паклiча. Нам пра гэта ведаць не дадзена.
      ЖАФРЭЙ. Не дадзена... Гм. Усё роўна неяк недарэчна атрымалася.
      IЗАБЭЛА. Пра што вы?
      ЖАФРЭЙ. У iх жа i зброi неякай не было. У разбойнiкаў гэтых... Так, восцi драўляныя. Цёмна было. Мяне першага ўдарылi, а калi разгледзiлi, што картэж ваенны, тут i разбеглiся... А я вось...
      IЗАБЭЛА. Так, такое здараецца.
      ЖАФРЭЙ. А ты адкуль ведаеш? Ты, пэўна, сядзiш сабе ў манастыры i носа за сцены не паказваеш. Усё жыццё, пэўна, так i праседзела.
      IЗАБЭЛА. (дзiўным голасам) Адкуль ведаеш?
      ЖАФРЭЙ. Кажаш мне "ты"?
      IЗАБЭЛА. Кажу. Права не маю, але кажу. Дзiўна, так?
      ЖАФРЭЙ. I кажы. Мне так лепей падабаецца. Больш па-людску.
      IЗАБЭЛА. Ты адкуль ведаеш пра мяне?
      ЖАФРЭЙ. Па твары бачу. Багамолка ты цiхiя. Авечка рахманая. Вецер падуе i цябе знясе. Адзiнае выратаванне для такiх, як ты, - манастыр.
      IЗАБЭЛА. Ну, ну... Хоць пра выратаванне ты верна заўважыў.
      ЖАФРЭЙ. Я ж кажу. Па твары ўсё можна прачытаць, умеючы... Дрэнна, што ляжаць тут доўга давядзецца. Калi не памру, вядома. Тыднi тры, пэўна...
      IЗАБЭЛА. Ды ўжо неяк не меней.
      ЖАФРЭЙ. Так, трапiў у пераплёт...
      IЗАБЭЛА. Зараз балюча зраблю, глыбiню прамыць трэба.
      ЖАФРЭЙ. Адна радасць, ад цябе цярплю.
      IЗАБЭЛА. (Ён стогне ад болю) Цярпi, цярпi.
      ЖАФРЭЙ. Нiчога, крыху папраўлюся, пашлю ганца, каб бiскуп па мяне людзей прыслаў. Не хачу ў манастыры ляжаць. Цiха ў вас тут, як ў магiле.
      IЗАБЭЛА. У магiле цiшэй.
      ЖАФРЭЙ. Так, там такiх як ты няма.
      IЗАБЭЛА. Якiх?
      ЖАФРЭЙ. Гаварлiвых. Як там у мяне?
      IЗАБЭЛА. Дрэнна. Кроў не перастае iсцi.
      ЖАФРЭЙ. Дробязь крявi ў мяне шмат...
      IЗАБЭЛА. Табе трэба паспаць.
      ЖАФРЭЙ. Я не хачу.
      IЗАБЭЛА. (павучальна) Трэба. Каб сiлы ўзнавiць. Сiлы табе яшчэ спатрэбяцца. Я табе абяцаю. Так што лажыся, заплюшчвай вочы i спi. Спi. Я хутка прыду.
      ЖАФРЭЙ. Прыйдзеш?
      IЗАБЭЛА. Прыйду. Адстаю абедню i прыйду. Я буду малiцца за цябе. Спi... (Збiраеца выходзiць)
      ЖАФРЭЙ. Пачакай. Мне здаецца, я памру ў сне.
      IЗАБЭЛА. Ты баiшся?
      ЖАФРЭЙ. Не.
      IЗАБЭЛА. Я веру. Такi як ты нiчога не баiцца. Нiчога, калi кiнуўся на хеўру разбоўнiкаў.
      ЖАФРЭЙ. Смяешся...
      IЗАБЭЛА. Спi. (Зноў хочы iсцi)
      ЖАФРЭЙ. Пачакай яшчэ... Як ты сказала тваё iмя?
      IЗАБЭЛА. Сястра Iзабэла.
      ЖАФРЭЙ. Iзабэла. Iзабэла. Сястра Iзабэла...
      (Яна выходзiць. Ён засыпае).
      Сцэна 18
      (Заходзiць Iзабэла, цiха падыходзiць да Жафрэя, правярае, цi спiць ён).
      ЖАФРЭЙ. Я не сплю.
      IЗАБЭЛА. Ты зусiм не спаў?
      ЖАФРЭЙ. Галава балiць.
      ЖАФРЭЙ. Ужо трэцi дзень не спiш.. Столькi гадзiн. Так доўга не працягнеш... Як твае раны?
      ЖАФРЭЙ. Дрэнна iх адчуваю. Усё анямела...
      IЗАБЭЛА. Дзе ж Iаана?. Я не ведаю, што рабiць. Мне зусiм няма чым цябе лечыць.
      ЖАФРЭЙ. Словам Божым
      IЗАБЭЛА. Так. Я ведаю. Але Iаана вельмi добрая траўнiца. Яна ўмее рабiць гаючыя элiксiры. Яна табе дапаможа. Толькi я неяк не магу яе знайсцi. Трэцi дзень. I куды яна магла падзецца?
      ЖАФРЭЙ. Нiчога... Знойдзецца. Пасiдзi са мною. Неяк цяжка... Мне здаецца ў мяне пачынаецца лiхаманка.
      IЗАБЭЛА. (кранае ягоны лоб) Ты ўвесь гарыш...
      ЖАФРЭЙ. Нiчога. Нiчога... Я адужаю. Я моцны...
      IЗАБЭЛА. Зразумела, ты адужаеш. З сiлай Бажаю чалавек усялякую хваробу адолее, нават саму смерць адолець можа.
      ЖАФРЭЙ. Добра, што ты прыйшла. Так страшна ляжаць у адзiноце. Цемра па табе поўзае. Усялякая мярзотнасць мроiцца. А ты прыйшла, i ўсё святлом вакол асвяцiлася.
      IЗАБЭЛА. Я свечку прынесла.
      ЖАФРЭЙ. Думкi блытаюцца...
      IЗАБЭЛА. Не паддавайся. Чуеш мяне? Не паддавайся. Ты ж ваяр, Жафрэй, змагайся. Змагайся!
      ЖАФРЭЙ. Ты назвала мяне па iменi? Цi мне зноў мроiцца...
      IЗАБЭЛА. Я назвала цябе па iменi. Мне страшна за цябе. Я баюся, што ты памрэш. Я малiлася за цябе...
      ЖАФРЭЙ. Дзе ты была?
      IЗАБЭЛА. На абедне. (Ён трацiць прытомнасць) Жафрэй, Жафрэй, не памiрай. Вярнiся, вярнiся...
      ЖАФРЭЙ. Так... Я,я... Я нiчога... Усё добра...
      IЗАБЭЛА. Паглядзi на мяне. Гэта я, сястра Iзабэла. Ты мяне памятаеш?
      ЖАФРЭЙ. Ты мне снiлася...
      IЗАБЭЛА. Гэта быў не сон, Жафрэй. Ты не спаў. Мы размаўлялi з табою. Я прамывала раны. Памятаеш?
      ЖАФРЭЙ. Напэўна... Напэўна... Вада...
      IЗАБЭЛА. Ўто?
      ЖАФРЭЙ. Там была гнiлая вада. Я адпiў яе, а яна гнiлая, з цiнаю. Цiна ў горла лезла...
      IЗАБЭЛА. Так, дрэнная была вада. (Ён стогне). Рана балiць?
      ЖАФРЭЙ. Пячэ. Жывот гарыць. Жывот...
      IЗАБЭЛА. Гэта лiхаманка. Лiхаманка. Гэта пройдзе, трэба толькi пацярпець. Вазьмi, вось, сцiснi гэта ў руцэ. (Нешта дае яму) Гэта дапаможа.
      ЖАФРЭЙ. Што гэта?
      IЗАБЭЛА. Крыжык. Крыжык мой нацельны.
      ЖАФРЭЙ. Я памiраю?
      IЗАБЭЛА. Не, не... Жафрэй, ты будзеш жыць. Малiся толькi, малiся Богу.
      ЖАФРЭЙ. Не, не хачу. Я хачу размаўляць з табою. Мне так лягчэй.
      IЗАБЭЛА. Добра, добра. Я буду малiцца за нас дваiх.
      ЖАФРЭЙ. Мне так лягчэй... Як тут холадна.. Холадна... А ў жываце пячэ.
      IЗАБЭЛА. Жафрэй, толькi не памiрай. Не памiрай, чуеш?
      ЖАФРЭЙ. Ты анёл. Ты прыйшоў па мяне?
      IЗАБЭЛА. Я сястра Iзабэла. Памятаеш?
      ЖАФРЭЙ. Iзабэла... Прыгожае iмя. Я пайду з табою.
      IЗАБЭЛА. Жафрэй, гэта лiхаманка.
      ЖАФРЭЙ. Я бачый цябе ў сне... Дай мне руку... (Зноў трацiць прытомнасць).
      IЗАБЭЛА. (плача) Жафрэй, мiлы мой, Жафрэй, не памiрай, харошы мой, прашу цябе. Ну збярыся, ну калi ласка... Паслухай мяне, Жафрэй. Божа, не дай яму памерцi. Малю цябе, вазьмi мяне - злiтуйся над iм! Божа, молю цябе, бо ты мiласэрны. Злiтуйся над iм, злiтуйся! Малю цябе...
      ЖАФРЭЙ. (апрытомнеў) Пячэ...
      IЗАБЭЛА. Жафрэй.
      ЖАФРЭЙ. Iзабэла, Iзабэла, ты са мною?
      IЗАБЭЛА. З табою, мiлы мой, з табою. Не адыду ад цябе. Заўсёды буду з табою. Змагайся, змагайся, не здавайся... Ты ж ваяр, змагайся.
      ЖАФРЭЙ. Цяжка... Ён стаў мне на грудзi...
      IЗАБЭЛА. Хто?
      ЖАФРЭЙ. Ён цiсне... Чаго ж ён так цiсне...
      IЗАБЭЛА. Хто цiсне?
      ЖАФРЭЙ. Цёмна Не магу...
      IЗАБЭЛА. Я скiну яго (Кiдаецца яму на грудзi). Дыхай, дыхай... Так лягчэй?
      ЖАФРЭЙ. Лягчэй.
      IЗАБЭЛА. Нiкому цябе не аддам. Я буду ахоўваць цябе. Чуеш?
      ЖАФРЭЙ. Ты анёл... Я кахаю цябе. (Трацiць прытомнасць).
      IЗАБЭЛА. Жафрэй... (Застаецца сядзець побач з iм, чытае малiтву).
      Сцэна 19
      (Iзабэла молiцца. Уваходзiць Iаана).
      IЗАБЭЛА. Хто тут?
      СЯСТРА IААННА. Птушка Гон. Пер'е ў яе расце ўнутр, а сэрца - вонкi.
      IЗАБЭЛА. Iаана? Сястра Iаана? Ты? Як я рада, што ты прыйшла. Я цябе чацвёрты дзень шукаю. Усюды шукаю. Дзе ты была...
      СЯСТРА IААННА. У краiне Рэз траўкi збiрала.
      IЗАБЭЛА. Траўкi? Так, так... Я як раз дзеля таго цябе шукала. Iаана, паглядзi, там ляжыць чалавек. У яго страшныя раны. Ён ў лiхаманцы. Яму дрэнна, а я зусiм не ведаю, як аблегчыць ягоныя пакуты. Я не ўмею, падкажы.
      СЯСТРА IААННА. Натры яго смалою з тоўчанаю цыкутай i скарлупай арэха.
      IЗАБЭЛА. Не кажы глупства. Не час жартаваць. Ён памiрае. Я ведаю, ты можаш выратаваць яго. Ты ведаеш таямнiцы траваў. Вылечы яго. Памажы, памажы яму дзеля славы Божай...
      СЯСТРА IААННА. Дапамагi яму сама. Табе даручана.
      IЗАБЭЛА. (сумелася) Iаана, што ты такое гаворыш?
      СЯСТРА IААННА. Нiчога! Ты здраднiца. Я думала ты мая лепшая сяброўка, сястра...
      IЗАБЭЛА. Але я табе сяброўка...
      СЯСТРА IААННА. Хлусня! У цябе ёсць сябар. I хоць ён, пэўна, хутка памрэ, ты яшчэ паспееш нацешыцца з iм.
      IЗАБЭЛА. (уражаная) Iаана, што ты такое кажаш?!
      СЯСТРА IААННА. Тое, што ведаю. Тое, што бачыла на ўласныя вочы.
      IЗАБЭЛА. Ты была тут?
      СЯСТРА IААННА. Ад самага пачатку.
      IЗАБЭЛА. Ты бачыла?
      СЯСТРА IААННА. I бачыла, i чула. Усё зразумела. Бутон распусцiўся, а ў iм аса. Толькi джалiць яна мяне, мяне... (Плача).
      IЗАБЭЛА. Iаана, ён памiрае...
      СЯСТРА IААННА. (раз'юшана) Ён! Ён! Ён! Ён! А да мяне табе ўжо зусiм справы няма? Пагуляла з блазнаватай i кiнула, так?! Варта было з'явiцца першаму ж казлiшчу, i ты... Такое тваё боскае служэнне?
      IЗАБЭЛА. Ды як у цябе язык паварочваецца такое казаць? Ён памiрае...
      СЯСТРА IААННА. Нiчога ты не разумееш! Ты чэрствая, жорсткая, дурная! Я паверыла ў цябе... Я думала... Я... (Рыдае). Ты! Ты не ўяўляеш, кiм тя была для мяне! Ты не... I вось цяпер ён! I ты! Невыносна1
      IЗАБЭЛА. (у разгубленасцi) Iаана, я жанчына. Мы не можам...
      СЯСТРА IААННА. Дурнiца! (выбягае, рыдаючы). Якая ж ты дурнiца!
      IЗАБЭЛА. (спрабуе спынiць) Iаана...
      СЯСТРА IААННА. (На бягу) Траўка? Будзе табе траўка! Вылечу я яго. Радуйся!
      (Выбягае).
      Сцэна 20
      ЖАФРЭЙ. (прыйшоў у сябе, слабым голасам) Iзабэла, Iзабэла.
      IЗАБЭЛА. Жафрэй, ты прыйшоў у сябе? Дзякуй Богу, Ён пачуў мае малiтвы...
      ЖАФРЭЙ. Колькi я ляжаў?
      IЗАБЭЛА. Некалькi дзён.
      ЖАФРЭЙ. А да гэтага...
      IЗАБЭЛА. Трызнiў.
      ЖАФРЭЙ. Дрэнна памятаю... Усё як скрозь полымя.
      IЗАБЭЛА. Лiхаманка. Як сябе зараз адчуваеш?
      ЖАФРЭЙ. Гарачка крыху спала. Лягчэй. Дыхаць лягчэй.
      IЗАБЭЛА. А раны?
      ЖАФРЭЙ. А... Бог з iмi...
      IЗАБЭЛА. Хочаш чаго-небудзь?
      ЖАФРЭЙ. Вады...
      IЗАБЭЛА. Зараз. (Падае яму вады. Ён п'е). Бачыш, ты ўжо i пiць можаш. Самае страшнае ўжо прайшло. Паправiшся, дзякуй Богу.
      ЖАФРЭЙ. Папраўлюся... Далёка яшчэ да гэтага. Галава балiць.
      IЗАБЭЛА. Гэта пройдзе.
      ЖАФРЭЙ. Ты ведаеш, у мяне да гэтае пары ў руцэ твой крыжык. Нi на iмгненне яго з рукi не выпусцiў.
      IЗАБЭЛА. Вось i не выпускай. Ён табе дапаможа.
      ЖАФРЭЙ. Я табе казаў, што ты анёл?
      IЗАБЭЛА. I не аднойчы. У трызненнi.
      ЖАФРЭЙ. Я праўду казаў.
      IЗАБЭЛА. Добра, добра... Толькi не хвалюйся. Табе нельга зараз хвалявацца. Табе трэба берагчы свае сiлы, iначай не ачуняеш.
      ЖАФРЭЙ. Я думаў, што памру сёння.
      IЗАБЭЛА. Не кажя так.
      ЖАФРЭЙ. I цяпер вось, гляджу на цябе, на твой твар, i думаю, што лепей бы памёр.
      IЗАБЭЛА. Нельга так казаць, гэта грэх.
      ЖАФРЭЙ. Мне ўсё роўна. Я кахаю цябе.
      IЗАБЭЛА. Не.
      ЖАФРЭЙ. Я кахаю цябе.
      IЗАБЭЛА. Маўчы! Маўчы!
      ЖАФРЭЙ. Я ведаю, гэта гучыць як блюзнерства тут, у святых сценах манастыра, казаць такое сятры Бога Нашага Iсуса Хрыста. Мне ўсё роўна! Няхай я загублю душу гэтымi словамi, але... Я кахаю цябе!
      IЗАБЭЛА. Маўчы! Ну што ж ты робiш? Ты загубiш мяне. Ты загубiш мяне.
      ЖАФРЭЙ. Мне ўсё роўна.
      IЗАБЭЛА. Гэта грэх. Ты не можаш. Я дала зарок.
      ЖАФРЭЙ. Але Гасподзь не забараняў каханне. Ён дарае каханне. Каханне сапраўднае (Iзабэла маўчыць). Божа, навошта ты мучыш мяне. Чалавек не мае ўлады над сваiм сэрцам. Чаму я не памёр сёння?! Я малiў цябе аб смерцi, Божа...
      IЗАБЭЛА. Жафрэй, Жафрэй... Мы нiколi не зможам быць разам, зразумей жа гэта. Скарыся i пакiнь... Боль пройдзе, ты паправiшся, ты забудзеш.
      ЖАФРЭЙ. Паглядзi мне ў вочы.
      IЗАБЭЛА. Што?
      ЖАФРЭЙ. Паглядзi мне ў вочы. (Глядзiць). Ты таксама не маеш улады над сваiм сэрцам.
      IЗАБЭЛА. Божа... (Падае на каленi, пачынае малiцца). Божа, даруй, даруй... I злiтуйся, Божа. Я не вытрымала выпрабавання, слабая, слабая... што мне цяпер рабiць, Божа...
      ЖАФРЭЙ. Не дакарай сябе. Мы ўжо праклятыя.
      IЗАБЭЛА. Жафрэй...
      ЖАФРЭЙ. Я забяру цябе адсюль. Як толькi я змагу сесцi на каня, мы паедзем. Паедзем далёка. У Навару. Нiхто не даведаецца.
      IЗАБЭЛА. Я не магу. Я дала клятву!
      ЖАФРЭЙ. Усе клятвы ўжо парушаныя.
      IЗАБЭЛА. Злiтуйся!
      ЖАФРЭЙ. Я не магу жыць без цябе.
      IЗАБЭЛА. (Крычыць): Я не магу ўехаць!
      ЖАФРЭЙ. Чаму?
      IЗАБЭЛА. Ты не ўсё ведаеш. Я... я Iзабэла з П'емонта.
      ЖАФРЭЙ. (збянтэжаны) Як...
      IЗАБЭЛА. Я не магу паехаць. Ты не разумееш. Варта мне апынуцца за сценамi Невельскага манастыра, герцаг Нармандскi спусцiць усiх сваiх сабак. Я заложнiца гэтых муроў. У мяне ныма шанцаў... Мяне заб'юць. Заб'юць, разумееш? А калi ты будзеш разам са мною, дык i цябе таксама.
      ЖАФРЭЙ. Я магу абаранiць цябе.
      IЗАБЭЛА. Любы мой, храбры мой. Ваяры герцага - гэта не сялянскiя разбойнiкi з драўлянымi коламi. I iх нашмат болей.
      ЖАФРЭЙ. Я папрашу за нас бiскупа Альберта. Ён дапаможа...
      IЗАБЭЛА. Бiскуп сам марыянетка герцага. Ён не возьме на сябе адказнасць за жыццё Iзабэла з П'емонта. Iдзе вайна. Нiхто, нiхто не возьме на сябе такую адказнасць. Невельскi манастыр - адзiнае месца, дзе герцаг не можа дастаць мяне, пакуль...
      ЖАФРЭЙ. Але я кахаю цябе. Клянуся, я што-небудзь прыдумаю.
      IЗАБЭЛА. Безумоўна, базумоўна. У цябе будзе час паразважаць, пакуль загояцца раны.
      ЖАФРЭЙ. Iзабэла, Iзабэла з П'емонта. Зверанё. Я не магу паверыць... Я бачыў яе... цябе. Тая была як сама смерць. У кожным яе воку сядзелi дзясятак дэманаў. Я памятаю, як яна рубiла рукi i галовы сваiх палонных. Сама... Я памятаю пырскi крывi на яе твары. Я памятаю выскал... А ты, ты зусiм iншая... Не, не, ты - не яна. Ты анёл.
      IЗАБЭЛА. Яна. Яна, Жафрэй.
      ЖАФРЭЙ. Сапраўды, Бог здзяйсняе цуды.
      IЗАБЭЛА. Мы будзем разам. Толькi спачатку табе трэба вылечыцца. Паабяцай, паабяцай мне на святым крыжы, якi трымаеш у сваiх руках, што ты нiчога не будзеш распачынаць да тае пары.
      ЖАФРЭЙ. Ты патрабуеш ад мяне зароку?
      IЗАБЭЛА. Абяцай!
      ЖАФРЭЙ. Я паабяцаю, але ты мяне пацалуеш.
      IЗАБЭЛА. Абяцай!
      ЖАФРЭЙ. Абяцаю табе... (Яна яго цалуе).
      IЗАБЭЛА. Я буду гарэць ў пекле.
      Заслона.
      Сцэна 21
      (Заходзяць сястра Вентурыя, сястра Бернарда i сястра Ганна).
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Дзе яна?
      СЯСТРА ГАННА. Усё яшчэ з iм.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Яна з iм днямi сядзiць. Нi на хвiлiну не адыходзiць. I так тры тыднi запар.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Не да дабра гэта.
      СЯСТРА ГАННА. А я думаю, богаўгодная гэта справа, даглядаць хворага, якi пацярпеў за веру.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. справа, бясспрэчна богаўгодная. Алнак гэта можа далёка зайсцi.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Я згодная з сястрой Бернардай. Быць так доўга сам-насам з мужчынаю, з рыцарам...
      СЯСТРА ГАННА. Не разумею, пра што вы.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. З другога боку, ён яшчэ вельмi слабы, целам, i наўрад цi здольны...
      СЯСТРА ГАННА. А што, калi папрасiць Мацi-iгуменню прызначыць ёй каго-небудзь у дапамогу? Ну каб спынiць гэтыя размовы...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Маладая ты яшчэ, сястра Ганна, шмат чаго не разумееш. Няўжо мы можам ўказваць Мацi-iгуменнi, што рабiць? Балазе, мудрасцю нашую матушку гасподзь не абдзялiў. Яна сама ведае, як трэба. Ды i не згадзiцца яна нiколi змянiць сваё рашэнне.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Ага, праўда... Скажаш ёй што - зазлуецца. Тады склепу не пазбегнуць.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. А склеп цяпер халодны, сыры... Ды i поганi там усялякай завялося. Кажана нядаўна бачылi.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Да ну?
      СЯСТРА ГАННА. А можа нашыя страхi, ну, наконт сястры Iзабэлы дарэмныя?
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Дай Бог, дай Бог...
      СЯСТРА ГАННА. Так яно i ёсць, бо сястра Iзабэла такая набожная, такая цiхая.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. А да споведзi не ходзiць.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. А калi пра хворага, пра рыцара гэтага пачынаюць раварыць, маўчыць. Маўчыць або выходзiць адразу.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Падазрона гэта.
      СЯСТРА ГАННА. Проста вам пагутарыць няма пра што. Вось i ўсё.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Дай Бог, дай Бог.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Даруй нам, Божа, нашыя страхi. Людзi грэшныя. I думкi ў iх грэшныя...
      СЯСТРА ГАННА.. А ўсё ж такi шкада iх...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Каго?
      СЯСТРА ГАННА. Iзабэлу i гэтага рыцара. Цяжка iм, напэўна.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Дурнiца ты. I гэтага ўжо нiчым не паправiш. Хадзем.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. А мне казалi, што ён яе проста па iменi называе.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Да ты што? А хто казаў?
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Ёсць крынiцы...
      СЯСТРА ГАННА. Напэўна, гэта ён, калi трызнiў.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Ага, калi трызнiў.
      (Перамiгваюцца i выходзяць).
      Сцэна 22
      (Заходзiць Урбена i чакае. Заходзiць сястра Iаана).
      УРБЕНА. Iаана, пачакай.
      СЯСТРА IААННА. Хто кажа "Iаана пачакай"? Урбена, ты?
      УРБЕНА. Куды ты?
      СЯСТРА IААННА. Куды ногi iдуць. Куды вочы глядзяць. Ад болю прэч!
      УРБЕНА. Табе прычынiлi боль?
      СЯСТРА IААННА. Боль... (Плача). Сэрца колюць iголкаю. Колюць i колюць...
      УРБЕНА. Гэта Iзабэла коле тваё сэрца iголкаю? Так?
      СЯСТРА IААННА. I няма трыпутнiку, каб прыкласцi да ранкi.
      УРБЕНА. Хадзi сюды. Хадзi да мяне. Раскажы мне пра свой боль, табе стане лягчэй.
      СЯСТРА IААННА. Лягчэй? А можа, я не хачу, каб мне было лягчэй?
      УРБЕНА. Можа i не хочаш...
      СЯСТРА IААННА. Хто ведае, чаго я хачу? Я хачу, каб сонца зрабiлася сiнiм, а зямелька - мягкай i цёплай, як немаўля, каб ляжаць ў ёй глыбока-глябока i бачыць сны... Або не!
      УРБЕНА. Што не?
      СЯСТРА IААННА. Апошнiм часам у сне я бачу чартоў замест анёлаў. Нават у краiне Рэз завялiся д'яблы, чарцяняты, макрыя, слiзкiя, з лускаю на храпе i членамi стаўма. I ўсе рагатыя! Да чаго гэта, Урбена?
      УРБЕНА. Я не ўмею тлумачыць сны. Ты шмат думаеш пра Iзабэлу?
      СЯСТРА IААННА. Шмат? Не. Я думаю пра яе ўвесь час. Хiба гэта шмат? Але думаць гэта яшчэ нiчога.. Уяўляць яшчэ нiчога... Але бачыць!
      УРБЕНА. Нешта адбываецца з табою, калi ты яе бачыш?
      СЯСТРА IААННА. Навошта ты ў мяне пытаеш?
      УРБЕНА. Раскажы мне.
      СЯСТРА IААННА. А ты пакажы мне свой твар.
      УРБЕНА. Ты хочаш бачыць мой твар?
      СЯСТРА IААННА. Так.
      УРБЕНА. Добра (Паднiмае пакрывала).
      СЯСТРА IААННА. Ух. Якi ён брыдкi. Навошта ты хаваеш такi брыдкi твар? (Смяецца). Даўно гнiеш?
      УРБЕНА. Даволi даўно.
      СЯСТРА IААННА. Але ты яшчэ не зусiм згнiла. А вочы? Ты што-небудзь бачыш iмi? Ххiба можна бачыць гнiлымi вачыма? Напэўна, праз iх увесь свет здаецца гнiлым. А ў цябе на твары яшчэ не завялiся чарвякi? Гэта, напэўна, будзе вельмi казытаць... Цiкава, толькi ты так смярдзiш. Фу. Як гэта - жыць i адчувацб смурод уласнага гнiення?
      УРБЕНА. Непрыемна.
      СЯСТРА IААННА. Хутка ў цябе зусiм не будзе нi носа, нi вачэй, нi языка. Тады мы зможам узяць пчалiны воск i хваёвую смалу i зляпiць табе новы нос, якi захочашю а замест вачэй засунуць балотных мушак, а замест языка - яловую шышку, ўчокi мы намажам бурачным сокам, i будзеш ты ў нас красуня-прыгажуня...
      УРБЕНА. Я хутка памру, Iаана...
      СЯСТРА IААННА. Я таксама хуiка памру. Калi буду глядзець на яе!
      УРБЕНА. Раскажы мне, што з табою адбываецца, калi ты глядзiш на яе.
      СЯСТРА IААННА. Я калi ўбачыла яе, падумала, Гасподзь мне анёлка прыслаў, анёлачка...I загаварыла з ёю i зразумела, што яна i я - адзiнае. Сёстры мы. Яна мне, я ёй... Быццам блiзняткi, яе боль - мой боль, яе радасць - мая... Я хацела, каб мя нiколi не расставалiся, нiколi! Толькi яна падманула мяне.
      УРБЕНА. Ты казала, штосьцi адбываецца зтабою, калi ты яе бачыш...
      СЯСТРА IААННА. Так, адбываецца... Калi я бачу яе, яе твар, белы нiбы шлюбны ўбор, яе вочы, блiкучыя, як iльдзiнк, яе вусны, пунсовыя i мяккiя, яе шыю... Калi я бачу яе пальчыкi на нагах, Урбена.... Мне становiцца цёпла. Па ўсiм целе разлiваецца дзiўная млосць... Я адчуваю, як налiваюцца мае грудзi i саскi становяцца як дзве маленькiя цвёрдыя пацеркi. Дакранешся да iх - i ўся задрыжу! I ўнiзе стане цёпла i прыемна. Улонне маё адкрыецца.. Гэта так салодка i прыемна! I мне захочацца стаць змяёю i кошкаю, i ашчаркаю, i расамахаю, выгiнацца i курчыцца, i вярцецца, i лашчыцца, i каб хто-небудзь рваў i расцягваў, гнуў i душыў мяне...