Сведчанне Мiкалая Iванавiча дало магчымасць высветлiць, што Маргарыта Мiкалаеўна i яе работнiца Наташа знiклi бясследна. Былi прыняты меры, каб адшукаць iх.
      Гэтак следствам, якое не спынялася нi на хвiлiнку, i адзначылася суботняя ранiца. У горадзе ўжо блукалi сама розныя чуткi, у якiх было толькi крышку праўды, але яе падмазвалi вялiзнаю хлуснёю. Гаварылi, што быў сеанс у Вар'етэ, пасля якога ўсе дзве тысячы гледачоў выскачылi на вулiцу ў чым мацi нарадзiла, што накрылi друкарню фальшывых паперак чараўнiка на Садовай вулiцы, што нейкая шайка выкрала пяцёх загадчыкаў з сектара вiдовiшчаў, што мiлiцыя iх адразу ж знайшла, i яшчэ шмат такога, што i паўтараць нават не хочацца.
      Тым часам наблiжаўся поўдзень, i тады там, дзе вялi следства, пачуўся званок. З Садовае паведамiлi, што праклятая кватэра зноў падае прыкметы жыцця. Было сказана, што з сярэдзiны адчынялi вокны, што чуваць былi гукi пiянiна i спевы, што бачылi ў акне чорнага ката, якi сядзеў на падаконнiку i грэўся на сонцы.
      Каля чатырох гадзiн спякотным днём вялiкая кампанiя мужчын, апранутых у цывiльнае адзенне, высадзiлася з трох машын воддаль ад дома No 302-бiс на Садовай вулiцы. Тут група раздзялiлася на дзве меншыя, адна пайшла цераз двор проста ў шосты пад'езд, а другая адчынiла другiя, звычайна забiтыя дзверы, якiя вялi на чорны ўваход, i абедзве пачалi ўзыходзiць па розных лесвiцах у кватэру No 50.
      У гэты час Кароўеў i Азазела, Кароўеў ужо ў звычайным сваiм адзеннi, не ў святочным фраку, сядзелi ў сталоўцы ў кватэры, канчалi снедаць. Воланд, як i звычайна, быў у спальнi, а дзе быў кот - невядома. Але з кухнi чуўся грукат рондаляў, i можна было падумаць, што Бегемот знаходзiцца там i зноў, як i звычайна, нешта вытварае.
      - А што гэта за крокi на лесвiцы? - спытаўся Кароўеў, забаўляючыся лыжачкай у кубачку з чорнаю каваю.
      - А гэта iдуць нас арыштоўваць, - адказаў Азазела i кульнуў кiлiшачак каньяку.
      - А, ну-ну, - адказаў на гэта Кароўеў.
      Тыя, што iшлi па лесвiцы, былi ўжо на трэцiм паверсе. Там нейкiя два водаправодчыкi рамантавалi батарэю ацяплення. Прыйшоўшыя перакiнулiся з водаправодчыкамi шматзначнымi позiркамi.
      - Усе дома, - шапнуў адзiн водаправодчык, пагрукваючы малатком па трубе.
      Тады пярэднi адкрыта дастаў з-пад палы чорны маўзер, а другi побач з iм адмычкi. Наогул тыя, хто iшоў у кватэру, былi як след падрыхтаваны. У двух з iх у кiшэнях былi тоненькiя шаўковыя сеткi, якiя лёгка разгортваюцца. Яшчэ ў аднаго - аркан, яшчэ ў аднаго - марлевыя маскi i ампулы з хлараформам.
      Умомант адамкнулi першыя дзверы ў кватэру No 50, i ўсе апынулiся ў пярэднiм пакоi, а дзверы, якiя грукнулi ў кухнi, сведчылi, што другая група па чорным уваходзе падышла своечасова.
      Сёння калi не поўная ўдача, то хоць частковая была вiдавочна. Па ўсiх пакоях iмгненна рассыпалiся людзi i нiдзе нiкого не знайшлi, але затое ў сталоўцы знайшлi астаткi толькi што пакiнутага недаедзенага сняданка, а ў гасцёўнi на камiннай палiчцы побач з крыштальным збанам сядзеў вялiзны чорны кот. Ён трымаў у сваiх лапах прымус.
      Увайшоўшыя ў гасцёўню даволi доўга моўчкi глядзелi на гэтага ката.
      - Мугу... сапраўды здорава... - шапнуў адзiн з прыйшоўшых.
      - Нiчога не парушаю, нiкога не чапаю, рамантую прымус, - нядобразычлiва надзьмуўся i прамовiў кот, - i яшчэ павiнен папярэдзiць, што кот старажытная жывёла, якую нельга чапаць.
      - Выключна чыстая работа, - шапнуў адзiн з прышэльцаў, а другi прамовiў гучна i выразна:
      - Ну, недатыкальны i гаворачы кот, калi ласка, сюды!
      Разгарнулася i ўзвiлася шаўковая сетка, але той, хто кiнуў яе, наздзiў усiм, не патрапiў i захапiў ёю толькi збан, якi са звонам упаў i пабiўся.
      - Рэмiз! - крыкнуў кот. - Ура! - i, адставiўшы ўбок прымус, выхапiў з-за спiны браўнiнг. Ён iмгненна прыцэлiўся ў блiжэйшага супрацоўнiка, але ў таго раней, чым кот, паспеў стрэлiць, блiснула ў руцэ агнём, i адначасна са стрэлам з маўзера кот упаў унiз галавой з камiннае палiцы на паддогу, кiнуў прымус i браўнiнг.
      - Усё скончана, - прамовiў кот i соладка разлёгся ў крывавай лужыне, адыдзiце ад мяне на секунду, дайце мне развiтацца з зямлёй. О мой сябра Азазела! - прастагнаў той, хто сцякаў кроўю. - Дзе ты? - кот паглядзеў патухлымi вачыма на дзверы ў сталоўку. - Ты не прыйшоў да мяне i не дапамог у час няроўнага бою. Ты кiнуў беднага Бегемота, прамяняў яго на шклянку праўда, вельмi добрага - каньяку! Ну што ж, няхай мая смерць будзе на табе, а я пакiдаю табе свой браўнiнг...
      - Сетку, сетку, сетку, - трывожна зашапталi навокал.
      Але сетка чортведама чаму зачапiлася ў некага ў кiшэнi i не хацела вылазiць.
      - Адзiнае, што можа выратаваць смяротна параненага ката, гэта глыток бензiну, - прамовiў кот i, пакуль была замiнка, прыклаўся да прымуса i напiўся бензiну.
      Адразу з-пад верхняе левае лапы перастала цячы кроў. Кот усхапiўся жывы i бадзёры, схапiў прымус пад паху, гоцнуў назад на камiн, а адтуль, абдзiраючы шпалеры, палез па сцяне i праз дзве секунды апынуўся высока над прышэльцамi, на жалезным карнiзе.
      Рукi iмгненна ўчапiлiся за гардзiну i абарвалi яе разам з карнiзам, i сонца хлынула ў цёмны пакой. Але нi жулiкавата ачунялы кот, нi прымус не ўпалi. Кот не кiнуў прымуса, умудрыўся разам з iм пераскочыць на люстру, якая вiсела пасярод пакоя.
      - Лесвiцу! - крыкнулi ўнiзе.
      - Выклiкаю на дуэль! - закрычаў кот, пралятаючы над галовамi на разгайданай люстры.
      У руках зноў апынуўся браўнiнг, а прымус ён прыладзiў на рагу люстры. Кот лятаў, як маятнiк, i страляў па прышэльцах. Грукат скалануў кватэру. На падлогу пасыпалiся асколкi з люстры, трэснула промнямi люстэрка на камiне, паляцеў пыл ад тынкоўкi, заскакалi па падлозе парожнiя гiльзы, палопалiся шыбы ў вокнах, з прастрэленага прымуса пачало пырскаць бензiнам. Цяпер i гаворкi не магло быць, каб захапiць ката жывым, i прышэльцы трапна i шалёна стралялi ў яго ў адказ з маўзераў у галаву, у жывот, у грудзiну, у спiну. Стралянiна выклiкала панiку на асфальце ў двары.
      Але працягвалася гэтая стралянiна не доўга i сама сабой зацiхла. Справа ў тым, што нi кату, нi аператыўнiкам яна не прынесла нiякае шкоды. Не аказалася не толькi забiтых, але нават i параненых, усе, у тым лiку i кот, былi цэлыя. Нехта з прыйшоўшых, каб праверыць гэта, разоў пяць стрэлiў у галаву праклятай жывёлiне, i кот бойка адказаў цэлаю абоймаю. Як i раней, нiякага эфекту. Кот пагойдваўся на люстры, размахi якое паволi меншалi, дзьмухаў у дула браўнiнга i пляваў сабе на лапу. У тых, што стаялi ўнiзе на двары, было поўнае недаўменне. Гэта быў цi не адзiны з выпадкаў, калi стралянiна не мела нiякага вынiку. Можна было дапусцiць, што ў ката браўнiнг цацачны, але пра маўзеры аператыўнiкаў гэтага не скажаш. Першая катовая рана было не што iншае, як фокус i свiнскае прытвоства, гэтак жа, як i пiццё бензiну.
      Паспрабавалi яшчэ раз злавiць ката. Кiнулi аркан, ён зачапiўся за адзiн рог люстры, яна ўпала. Ад удару скалануўся ўвесь дом, але толку з гэтага не было. Прысутных абдало пырскамi крыштальных асколкаў, а кот пераляцеў у паветры i ўсеўся высока пад столлю наверсе на пазалочаную люстравую раму над камiнам. Ён нiкуды не збiраўся ўцякаць, наадварот, седзячы на раме, зноў пачаў гаворку.
      - Я зусiм не разумею, - гаварыў ён зверху, - чаму са мною гэтак груба абыходзяцца...
      I гэту гаворку перабiў нечакана цяжкi голас, якi пачуўся невядома адкуль.
      - Што адбываецца ў кватэры? Мне перашкаджаюць працаваць.
      Другi, непрыемны i гугнявы голас адазваўся:
      - Зноў, вядома, Бегемот, чорт бы яго ўзяў!
      Трэцi, траскучы галасок сказаў:
      - Месiр! Субота. Сонца заходзiць. Нам пара.
      - Прабачце, не магу больш гутарыць з вамi, - сказаў кот з люстра, - нам пара. - Ён кiнуў свой браўнiнг i выбiў абедзве шыбы ў акне. Потым лiнуў бензiну, i гэты бензiн сам успыхнуў хваляю аж да столi.
      Загарэлася неяк надзвычай хутка i моцна, як не бывае нават i ад бензiну. Адразу ж задымiлiся шпалеры, закурылася гардзiна на падлозе, i пачалi тлець рамы пабiтых вокнаў. Кот скочыў, мяўкнуў, пераляцеў з люстра на падаконнiк i знiк з яго разам са сваiм прымусам. Звонку пачулiся стрэлы. Чалавек, якi сядзеў на жалезнай пажарнай лесвiцы насупраць ювелiршыных вокнаў, абстраляў ката, калi той пералятаў з падаконнiка на падаконнiк, каб дабрацца да вадасцёкавай трубы на рагу дома. Па гэтай трубе кот узляцеў на дах. Там яго безвынiкова абстраляла ахова пры комiнах, i кот расстаў у заходзячым сонцы, якое залiвала горад.
      У кватэры ў гэты час загарэўся паркет пад нагамi ў прышэльцаў, i ў агнi, на тым самым месцы, дзе валяўся прытварака паранены кот, паказаўся труп барона Майгеля з задраным угору падбародкам i шклянымi вачыма. Выцягнуць яго з агню ўжо не было магчымасцi.
      Пераскакваючы па гарачым паркеце, збiваючы агонь далонямi з плячэй i грудзей, аператыўнiкi адступiлi з кабiнета ў пярэднi пакой. Тыя, што былi ў спальнi i ў сталоўцы, выбеглi праз калiдор. Прыбеглi i тыя, што былi на кухнi, кiнулiся ў пярэднюю. Гасцёўня ўжо была поўная дыму i агню. Нехта на хаду паспеў набраць нумар пажарнай часткi, коратка кiнуў у слухаўку:
      - Садовая, трыста два-бiс!
      Больш нельга было затрымлiвацца. Полымя вырвалася ў пярэднi пакой. Дыхаць стала цяжка.
      Як толькi з вокнаў у зачараванай кватэры выбiла першыя струменьчыкi дыму, у двары пачулiся адчайныя чалавечыя крыкi:
      - Пажар! Пажар! Гарым!
      З розных кватэр людзi пачалi крычаць у тэлефоны:
      - Садовая! Садовая, трыста два-бiс!
      У той час, калi на Садовай пачулiся страшныя сэрцу ўдары i звон чырвоных доўгiх машын, якiя iмчалi з усiх канцоў горада, людзi, што мiтусiлiся на двары, бачылi, як разам з дымам з акна на пятым паверсе вылецелi тры цёмныя, як здалося, мужчынскiя постацi i адна постаць голае жанчыны.
      Раздзел 28
      АПОШНIЯ ПРЫГОДЫ КАРОЎЕВА I БЕГЕМОТА
      Цi сапраўды былi там постацi, цi гэта толькi здалося ўражаным ад перапалоху жыхарам няшчаснага дома на Садовай, вядома, нiхто дакладна сказаць не можа. Калi i былi яны, то куды накiравалiся, таксама нiхто не ведае. Дзе яны разышлiся, мы таксама сказаць не можам, але дзесьцi праз чвэрць гадзiны пасля пажару на Садовай у люстраных дзвярах Таргсiна на Смаленскiм базары з'явiўся высокi грамадзянiн у клятчастым гарнiтуры, а з iм вялiкi чорны кот.
      Спрытна ныраючы мiж мiнакоў, грамадзянiн адчынiў дзверы крамы. Але тут маленькi, кастлявы i зусiм не гасцiнны швейцар паўстаў на дарозе i незадаволена сказаў:
      - З катамi нельга!
      - Прашу прабачэння, - засакатаў высокi i прыклаў вузлаватую руку да вуха, як глухi, - з катамi, кажаце? А дзе вы бачыце ката?
      Швейцар вытрашчыў вочы, i было чаго: нiякага ката ля ног у грамадзянiна не аказалася, а з-за яго пляча ўжо высоўваўся i рваўся ў краму таўстун у парванай шапачцы, сапраўды, з твару крыху падобны на ката. У руках у таўстуна быў прымус.
      Гэтая парачка чамусьцi не спадабалася швейцару-мiзантропу.
      - У нас толькi на валюту, - захрыпеў ён раззлавана i глядзеў з-пад кудлатых, быццам выедзеных моллю броваў.
      - Дарагi мой, - пасыпаў словамi высокi i заблiскаў пабiтым пенснэ, - а адкуль вы ведаеце, што яе ў мяне няма? Па адзеннi мяркуеце? Нiколi не рабiце гэтага, шаноўнейшы стораж! Вы памылiцца можаце, i вельмi моцна. Перачытайце яшчэ раз хаця б гiсторыю знакамiтага калiфа Гарун-аль-Рашыда. Але зараз я адкiдаю гэтую гiсторыю ўбок, а хачу сказаць вам, што паскарджуся на вас загадчыку i раскажу яму пра вас такое, што з-за гэтага давядзецца развiтацца вам са сваёй службаю памiж люстранымi дзвярыма.
      - У мяне, магчыма, поўны прымус валюты, - увязаўся горача ў гаворку падобны на ката таўстун, якi гэтак i пёрся ў краму.
      А ззаду падпiрала раззлаваная публiка. З нянавiсцю i сумненнем гледзячы на дзiўную парачку, швейцар саступiў з дарогi, i нашы знаёмыя, Кароўеў i Бегемот, апынулiся ў краме. Тут яны спачатку агледзелiся навокал, i потым звонкiм голасам, якi чуваць было ў кожным закутку, Кароўеў аб'явiў:
      - Цудоўная крама? Вельмi, вельмi добрая крама!
      Публiка адвярнулася ад прылаўкаў i чамусьцi здзiўлена паглядзела на таго, хто гаварыў, хаця хвалiць краму ў яго былi ўсе падставы.
      Сотнi штук паркалю сама разнастайнай расфарбоўкi вiдаць былi на палiчных клетках. За iмi высiлiся мiткалi i шыфон, сукно фрачнае. Колькi бачыць можна было, стаялi штабялi каробак з абуткам, i некалькi грамадзянак сядзелi на маленькiх услончыках з праваю нагою ў старым туфлi, а леваю - у новай блiскучай лодачцы, якою яны заклапочана прытупвалi на дыванку. Дзесьцi ўглыбiнi спявалi i гралi патэфоны.
      Але Кароўеў i Бегемот абмiнулi ўсе гэтыя спакусы i пакiравалi да стыку кандытарскага i гастранамiчнага аддзелаў. Тут было прасторна, грамадзяне ў берэтах i хусцiнках не напiралi на прылавак, як у паркалёвым аддзеле.
      Малога росту, зусiм квадратны чалавек, паголены да сiнявы, у рагавых акулярах, у новенькiм капелюшы, не пакамечаным i без падцёкаў на стужцы, у бэзавым палiто i лайкавых рыжых пальчатках, стаяў ля прылаўка i нешта ўладарна мычэў. Прадавец у чыстым белым халаце i ў сiняй шапачцы абслугоўваў бэзавага клiента. Вострым нажом, падобным на той, што Левiй украў у хлебнiка, ён здзiраў з вiльготнае ружовае ласасiны яе, падобную да змяiнай, са срэбным водблiскам, скуру.
      - I гэты аддзел цудоўны, - урачыста адзначыў Кароўеў, - i чужаземец сiмпатычны, - ён зычлiва паказаў пальцам на бэзавую спiну.
      - Не, Фагот, не, - задумёна адказаў Бегемот, - ты, мiлы, памыляешся. На твары ў бэзавага джэнтльмена, па-мойму, нечага не хапае.
      Бэзавая спiна здрыганулася, але, мабыць, выпадкова, бо не мог ведаць чужаземец, пра што гаварылi па-расейску Кароўеў i яго спадарожнiк.
      - Карошы? - строга пытаўся бэзавы пакупнiк.
      - Мiравая! - адказаў прадавец, какетлiва калупаючы нажом пад скураю.
      - Карошы люблю, дрэнны - не, - сурова гаварыў чужаземец.
      - Вядома! - з захапленнем адказваў прадавец.
      Тут нашы знаёмцы адышлi ад чужаземца з яго ласасiнаю да краю кандытарскага прылаўка.
      - Горача сёння, - сказаў Кароўеў маладзенькай чырванашчокай прадаўшчыцы i не атрымаў нiякага адказу. - Па чым мандарыны? - запытаўся тады ў яе Кароўеў.
      - Трыццаць капеек за кiло, - адказала прадаўшчыца.
      - Усё кусаецца, - уздыхнуў Кароўеў, - ах, ах... - ён крыху падумаў i запрасiў свайго спадарожнiка: - Еш, Бегемот.
      Таўстун узяў свой прымус пад паху, ухапiў верхнi мандарын з пiрамiдкi, з'еў яго адразу са шкуркаю i ўзяўся за Другi.
      Прадаўшчыца жахлiва спалохалася.
      - Вы звар'яцелi! - закрычала яна, i чырвань сышла ў яе з твару. - Чэк давайце! Чэк! - i выпусцiла з рук цукерачныя шчыпцы.
      - Душачка, мiлачка, прыгажунька, - засiпеў Кароўеў, навалiўшыся на прылавак i падмiргваючы прадаўшчыцы, - не пры валюце мы сёння... што зробiш! Але, клянуся вам, што наступны раз, i не пазней чым у панядзелак, аддам усё наяўнымi! Мы ж тут непадалёку, на Садовай, дзе пажар...
      Бегемот праглынуў трэцi мандарын, сунуў лапу ў замыславатае збудаванне з шакаладных плiтак, выхапiў адну, нiжнюю, з-за чаго ўсё збудаванне ўпала, i праглынуў шакаладку разам з абгорткаю.
      Прадаўцы ў рыбным аддзеле нiбы акамянелi са сваiмi нажамi ў руках, бэзавы чужаземец завярнуўся да рабаўнiкоў, i высветлiлася, што Бегемот быў несправядлiвы: у бэзавага не не хапала нечага на твары, а, наадварот, хутчэй было лiшняе - абвiслыя шчокi i мiтуслiвыя вочкi.
      Прадаўшчыца ўжо пажаўцела з твару i пранiзлiва закрычала на ўсю краму:
      - Палосiч! Палосiч!
      Публiка з паркалёвага аддзела рушыла на гэты крык, а Бегемот адышоў ад кандытарскае спакусы i сунуў лапу ў бочку з надпiсам: "Селядзец керчанскi асаблiвы", дастаў пару селядцоў i пракаўтнуў iх, толькi хвасты выплюнуў.
      - Палосiч! - паўтарыўся адчайны крык з-за кандытарскага прылаўка, а з-за рыбнага прылаўка гыркнуў прадавец у эспаньёлцы:
      - Што ж ты, гад, робiш?!
      Павел Восiпавiч ужо спяшаўся на месца здарэння. Гэта быў салiдны з выгляду мужчына ў чыстым белым халаце, як хiрург, i з алоўкам, якi тырчаў з кiшэнькi. Павел Восiпавiч, вiдаць, чалавек быў спрактыкаваны. Калi на бягу ўгледзеў у роце ў Бегемота хвост трэцяга селядца, ён iмгненна ацанiў становiшча, усё зразумеў, не пачынаючы з нахабамi нiякае гаворкi, махнуў рукой удалечыню i скамандаваў:
      - Свiшчы!
      На рог Смаленскае вылецеў швейцар з люстраных дзвярэй i залiўся злавесным свiстам. Публiка пачала акружаць нягоднiкаў, i тады ў справу ўмяшаўся Кароўеў.
      - Грамадзяне! - тонкiм дрыготкiм голасам закрычаў ён. - Ды што ж гэта робiцца? Ась? Дазвольце ў вас запытаць! Бедны чалавек, - Кароўеў падпусцiў жалю ў голас i паказаў на Бегемота, якi плаксiва скрывiўся, - бедны чалавек цэлы дзень рамантуе прымусы: ён згаладаў... а валюту адкуль яму ўзяць?
      Павел Восiпавiч, звычайна стрыманы i спакойны, крыкнуў сурова:
      - Ты перастань! - i махнуў удалечыню нецярплiва.
      Тады свiсток у дзвярах залiўся яшчэ весялей.
      Але Кароўева не збянтэжыла ўмяшанне Паўла Восiпавiча, ён працягваў:
      - Адкуль? - пытаюся я ва ўсiх! Ён змучаны ад голаду i ад смагi! Яму горача. Ну ўзяў, бядак, паспрабаваць мандарын на тры капейкi. I вось яны ўжо свiшчуць, як салаўi вясной у лесе, турбуюць мiлiцыю, адрываюць яе ад справы. А яму можна? Га? - i тут Кароўеў паказаў на бэзавага таўстуна, i ў таго на твары праступiла моцная трывога. - Хто ён такi? Га? Адкуль ён прыехаў? Чаго? Нам сумна было без яго? Запрашалi мы яго, цi што? Вядома, - саркастычна крывiў рот i крычаў, як толькi мог, былы рэгент, - ён, бачыце, у бэзавым святочным гарнiтуры, ад ласасiны аж распух, напханы валютай, а нам, нам?! Крыўдна мне! Крыўдна! Крыўдна! - роў Кароўеў, як шафер калiсьцi на вяселлi.
      Уся гэтая дурная, нетактоўная i, мабыць, палiтычна шкодная прамова прымусiла гнеўна ўздрыгваць Паўла Восiпавiча, але, як гэта нi дзiўна, па вачах прысутных было заўважна, што ў вельмi многiх людзей яна знаходзiць разуменне. А калi Бегемот, прытулiўшы брудны падраны рукаў да вачэй, трагiчна ўсклiкнуў:
      - Дзякуй, дарагi таварыш, заступiўся за беднага! - здарыўся цуд. Прыстойны цiхенькi дзядок, апрануты бедна, але чыста, якi купляў тры мiндальныя пiрожныя ў кандытарскiм аддзеле, раптам перамянiўся. Вочы яго ўспыхнулi баявым агнём, ён пачырванеў, кiнуў кулёк з пiрожнымi на падлогу i крыкнуў:
      - Праўда! - дзiцячым тоненькiм голасам.
      Потым ён схапiў паднос, скiнуў з яго астаткi разбуранай Бегемотам шакаладнай эйфелевай вежы, узмахнуў iм, левай рукой сарваў з чужаземца капялюш, а правай ударыў па лысай галаве. Пачуўся гук, як быццам з грузавiка скiдаюць долу лiставое жалеза. Таўстун пабялеў, адхiснуўся назад i сеў у бочку з керчынскiмi селядцамi, выбiў з-пад сябе фантан лёку. Адбыўся адначасна i другi цуд. Чужаземец, як толькi правалiўся ў бочку, на чыстай расейскай мове без усякага акцэнту закрычаў:
      - Забiваюць! Мiлiцыя! Мяне бандыты забiваюць! - ён, мабыць, ад перапуду раптоўна авалодаў да гэтага часу невядомаю моваю.
      Тады спынiўся швейцараў свiст, у натоўпе ўсхваляваных пакупнiкоў замiльгалi, наблiжаючыся, два мiлiцэйскiя шлемы. Але шкодны Бегемот, нiбы з балеi ў лазнi на палок, лiнуў з прымуса бензiнам на кандытарскi прылавак, i ён успыхнуў сам. Полымя шуганула ўгору i пабегла ўздоўж прылаўка, зжыраючы па дарозе прыгожыя папяровыя стужкi на кошыках з садавiнаю. Прадаўшчыцы з пiскам кiнулiся ўцякаць з-за прылаўкаў, i ледзь толькi выскачылi з-за яго, успыхнулi на вокнах шторы i на падлозе загарэўся бензiн. Публiка адразу ўзняла адчайны крык, шарахнулася назад з кандытарскага, знесла непатрэбнага Паўла Восiпавiча, а з-за рыбнага на сваiх прыгожанькiх ножках цугам уцякалi да чорнага выхаду прадаўшчыцы. Бэзавы грамадзянiн ледзьве вылупiўся з бочкi, увесь у слiзкiм лёку, перавалiўся цераз сёмгу на прылаўку i падаўся следам. Зазвiнела i пасыпалася шкло ў дзвярах, выдушанае натоўпам, а абодва нягоднiкi - i Кароўеў, i Бегемот - кудысьцi знiклi, а куды - нельга было зразумець. Потым ужо прысутныя на пачатку пажара ў Таргсiне на Смаленскiм расказвалi, што быццам абодва хулiганы ўзляцелi пад столь i там нiбы лопнулi, як дзiцячыя паветраныя шары. Гэта, вядома, вельмi сумнiцельна, але чаго не ведаем, таго не ведаем.
      А ведаем мы, што роўна праз хвiлiну пасля здарэння на Смаленскiм i Бегемот, i Кароўеў ужо апынулiся на ходнiках бульвара якраз ля дома грыбаедаўскай цёткi. Кароўеў спынiўся ля рашоткi i загаварыў:
      - Га! Ды гэта ж пiсьменнiцкi дом! Ведаеш, Бегемот, я многа цiкавага i добрага чуў пра яго. Звярнi ўвагу, мой сябра, на гэты дом. Прыемна думаць, што пад гэтым дахам хаваецца i спее цэлая прорва талентаў.
      - Як ананасы ў аранжарэях, - сказаў Бегемот i, каб лепей палюбавацца на крэмавы дом з калонамi, стаў на бетонны падмурак агароджы.
      - Праўду кажаш, - згадзiўся са сваiм неразумным спадарожнiкам Кароўеў, - i аж соладка-жудасна робiцца пад сэрцам, калi думаеш пра тое, што ў гэтым доме зараз спее будучы аўтар "Дон-Кiхота", альбо "Фаўста", альбо, чорт мяне забяры, "Мёртвых душаў"! Га?
      - Аж страшна падумаць, - пацвердзiў Бегемот.
      - Ага, дзiўных рэчаў можна чакаць з парнiкоў гэтага дома, якi аб'яднаў пад сваiм крылом некалькi тысяч самаахвярных, што вырашылi аддаць без астатку жыццё служэнню Мельпамене, Полiгiмнii i Талii. Ты ўяўляеш, якi шум пачнецца, калi хто-небудзь з iх для пачатку падорыць публiцы "Рэвiзора" альбо "Яўгенiя Анегiна"!
      - Запраста можа быць, - пацвердзiў Бегемот.
      - Сапраўды, - працягваў Кароўеў i заклапочана падняў палец, - але! Але, гавару я гэта i паўтараю - але! Калi на гэтыя далiкатныя цяплiчныя раслiны не нападзе якi-небудзь мiкраарганiзм, не падточыць iм корань, i яны не загнiюцца! А гэта здараецца з ананасамi! Ай-я-яй, як здараецца!
      - Дарэчы, - пацiкавiўся Бегемот i ўсунуў сваю круглую галаву праз дзiрку ў каванай агароджы, - што гэта яны робяць на верандзе?
      - Абедаюць, - растлумачыў Кароўеў, - дадам яшчэ, мой мiлы, што тут нядрэнная i даволi танная рэстарацыя. А я мiж тым, як i кожны турыст перад далёкiм падарожжам, маю вялiкае жаданне пад'есцi i выпiць вялiкi ледзяны куфаль пiва.
      - I я таксама, - адказаў Бегемот, i абодва нягоднiкi рушылi па сцяжынцы пад лiпамi проста да веранды рэстарацыi, якая не прадчувала бяды.
      Белатварая i сумная грамадзянка ў белых шкарпэтках i белым берэцiку з хвосцiкам сядзела на венскiм крэсле там, дзе ў зелянiне трыльяжа быў зроблены ўваход на веранду. Перад ёй на звычайным канторскiм стале ляжала канторская кнiга, у якую грамадзянка, невядома навошта, запiсвала тых, хто заходзiў у рэстарацыю. Менавiта гэтая грамадзянка i спынiла Кароўева i Бегемота.
      - Вашы пасведчаннi? - яна здзiўлена глядзела на пенснэ Кароўева, а таксама на прымус i на парваны Бегемотаў локаць.
      - Тысячу разоў выбачайце, якое пасведчанне? - спытаўся Кароўеў здзiўлена.
      - Вы - пiсьменнiкi? - у сваю чаргу запыталася грамадзянка.
      - Несумненна, - з гонарам адказаў Кароўеў.
      - Вашы пасведчаннi? - паўтарыла грамадзянка.
      - Красуня ты мая, - пачаў пяшчотна Кароўеў.
      - Я вам не красуня, - перапынiла яго грамадзянка.
      - А як шкада, - расчаравана сказаў Кароўеў i працягваў: - Ну, калi вы не хочаце быць красуняй, а гэта было б прыемна, можаце i не быць. Але вось што, каб пераканацца, што Дастаеўскi пiсьменнiк, трэба ў яго патрабаваць пасведчанне? Ды вазьмiце на выбар староначак пяць з любога рамана, i вы без пасведчання пераканаецеся, што ён пiсьменнiк. Ды я думаю, што пасведчання ў яго нiколi i не было! А ты як думаеш? - звярнуўся Кароўеў да Бегемота.
      - Магу ў заклад пайсцi, што не было, - адказаў той, паставiў прымус побач з кнiгай i выцер пот на закураным iлбе.
      - Вы - не Дастаеўскi, - сказала грамадзянка, якую збiваў Кароўеў з панталыку.
      - Ну, як сказаць, як сказаць, - адказаў той.
      - Дастаеўскi памёр, - сказала грамадзянка, але неяк няўпэўнена.
      - Пратэстую! - горача ўсклiкнуў Бегемот. - Дастаеўскi несмяротны!
      - Вашы пасведчаннi, грамадзяне, - сказала грамадзянка.
      - Злiтуйцеся, гэта, урэшце, смешна, - не здаваўся Кароўеў, - ды не пасведчанне вызначае пiсьменнiка, а тое, што iм напiсана! Адкуль вы ведаеце, якiя задумы раяцца ў маёй галаве? Альбо ў гэтай галаве? - ён паказаў на Бегемотаву галаву, з якой той адразу зняў шапачку, каб грамадзянка лепш разгледзела яе.
      - Прапусцiце, грамадзяне, - ужо раззлавана сказала яна.
      Кароўеў i Бегемот саступiлi ўбок i прапусцiлi нейкага пiсьменнiка ў шэрым гарнiтуры, у летняй, без гальштука, кашулi, белы каўнер якое шырока ляжаў паверх каўняра пiнжака, з газетаю пад пахай. Пiсьменнiк прыветна кiўнуў грамадзянцы, на хаду паставiў у падсунутую яму кнiгу нейкi значок i пайшоў на веранду.
      - Шкада, не нам, не нам, - сумна загаварыў Кароўеў, - а яму будзе ледзяны куфаль пiва, пра якi мы, бедныя падарожнiкi, гэтак марылi з табой. Становiшча нашае сумнае i бязвыхаднае, i я не ведаю, што нам рабiць.
      Бегемот горка развёў рукамi, надзеў шапачку на круглую галаву, густа аброслую валасамi, вельмi падобнымi на кашэчую поўсць. I ў гэты момант нямоцны, але ўладны голас прагучаў над галавою ў грамадзянкi:
      - Прапусцiце, Соф'я Паўлаўна.
      Грамадзянка з кнiгаю здзiвiлася; скрозь зелянiну трыльяжа ўзнiкла белая фрачная грудзiна i бародка клiнком. Чалавек прыветна глядзеў на двух падазроных абарванцаў i, нават болей, жэстам запрашаў iх. Аўтарытэт Арчыбальда Арчыбальдавiча быў рэч прадметная ў рэстарацыi, якой ён загадваў, i Соф'я Паўлаўна пакорлiва спыталася ў Кароўева:
      - Як ваша прозвiшча?
      - Панаеў, - ветлiва адказаў той.
      Грамадзянка запiсала прозвiшча i запытальна паглядзела на Бегемота.
      - Скабiчэўскi, - прапiшчаў той i чамусьцi паказаў на свой прымус.
      Соф'я Паўлаўна запiсала гэта i падсунула кнiгу наведвальнiкам, каб яны распiсалiся. Кароўеў насупраць прозвiшча "Панаеў" напiсаў "Скабiчэўскi", а Бегемот супраць Скабiчэўскага напiсаў "Панаеў".
      Арчыбальд Арчыбальдавiч, наздзiў Соф'i Паўлаўне, з прыязнаю ўсмешкаю павёў гасцей за лепшы столiк у супрацьлеглым канцы веранды, туды, дзе быў сама густы цень, да столiка, побач з якiм весела ззяла сонца ў адным з трыльяжных прарэзаў у зелянiне. Соф'я Паўлаўна здзiўлена мiргала, доўга разглядала дзiўныя запiсы, якiя зрабiлi нечаканыя наведвальнiкi ў кнiзе.
      Афiцыянтаў Арчыбальд Арчыбальдавiч здзiвiў не меней, чым Соф'ю Паўлаўну. Ён сам адсунуў крэсла ад столiка, запрасiў Кароўева сесцi, мiргаў аднаму, штосьцi шаптаў другому, i два афiцыянты замiтусiлiся вакол новых гасцей, адзiн з якiх свой прымус паставiў побач з парыжэлым чаравiкам на падлогу.
      Адразу знiк са столiка стары настольнiк у жоўтых плямах, у паветры, пахрумстваючы крухмалам, узляцеў, бялейшы за бедуiнскi бурнус, другi, а Арчыбальд Арчыбальдавiч ужо шаптаў цiха, але выразна, у самае вуха Кароўеву:
      - Чым будзем частавацца? Балычок ёсць спецыяльны... з архiтэктарскага з'езда ўрваў...
      - Э-э... вы дайце нам наогул закусачку... э... - дабрадушна прамармытаў Кароўеў i адкiнуўся на крэсла.
      - Разумею, - заплюшчыў вочы i шматзначна адказаў Арчыбальд Арчыбальдавiч.
      Афiцыянты, калi ўбачылi, як абыходзiцца з сумнiцельнымi наведвальнiкамi шэф рэстарацыi, ужо без усякага сумнення ўзялiся за справу. Адзiн падаваў запалку Бегемоту, якi дастаў з кiшэнi недакурак i сунуў яго ў рот, другi падляцеў са звонам зялёнага шкла i паставiў побач з прыборамi келiхi, лафiтнiкi i тоненькiя келiхi, з якiх гэтак добра пiць пад тэнтам нарзан... не, забягаючы наперад, скажам: пiўся нарзан пад тэнтам незабыўнае грыбаедаўскае веранды.
      - Фiлейкаю з рабчыкаў магу пачаставаць, - музычна муркаў Арчыбальд Арчыбальдавiч.
      Госць у пабiтым пенснэ цалкам адобрыў прапановы камандзiра брыга i добра глядзеў на яго праз непатрэбнае шкельца.
      Белетрыст Петракоў-Сухавей з жонкаю, якiя абедалi за суседнiм столiкам i даядалi эскалоп, з уласцiвай пiсьменнiкам назiральнасцю, заўважыў паслужлiвасць Арчыбальда Арчыбальдавiча i надта здзiвiўся. А яго жонка, даволi паважная панi, нават прыраўнавала пiрата да Кароўева i лыжачкай пагрукала... што ж гэта такое, нас затрымлiваюць... час марожанае падаваць! У чым справа?
      Аднак Арчыбальд Арчыбальдавiч падараваў Петраковай чароўную ўсмешку, накiраваў да яе афiцыянта, а сам не пакiдаў дарагiх гасцей. Ой, разумны быў Арчыбальд Арчыбальдавiч! А назiральны не меней, чым пiсьменнiкi. Арчыбальд Арчыбальдавiч ведаў пра сеанс у Вар'етэ i пра шмат iншых выпадкаў за гэтыя днi чуў, але, у адрозненне ад iншых, паўз вушы не прапускаў нi слова "клятчасты", нi слова "кот". Арчыбальд Арчыбальдавiч адразу здагадаўся, хто яго наведвальнiкi. А калi здагадаўся, то, вядома, сварыцца з iмi не захацеў. А Соф'я Паўлаўна - вось табе маеш! Гэта трэба дадумацца, не пускаць гэтых двух на веранду! Хаця што з яе возьмеш.
      Петракова пагардлiва тыцкала лыжачкаю ў раскiслае марожанае, незадаволена глядзела, як столiк перад нейкiмi двума прыдуркамi, нiбы ў казцы, абрастае ежаю. Да бляску памытае лiсце салаты ўжо тырчэла з вазы са свежаю iкрою... iмгненне - i з'явiлася на знарок падсунутым суседнiм столiку запацелае срэбнае вядзерца...
      Толькi пасля таго як пераканаўся, што ўсё зроблена як мае быць, толькi пасля таго як у афiцыянтавых руках прыляцела накрытая патэльня, у якой нешта вуркатала, Арчыбальд Арчыбальдавiч дазволiў сабе пакiнуць двух загадкавых наведвальнiкаў ды i то шапнуў iм:
      - Прабачце, на хвiлiнку! Сам пракантралюю фiлейчыкi.
      Ён паляцеў ад столiка i знiк ва ўнутраным уваходзе ў рэстарацыю. Калi б якi-небудзь назiральнiк далей прасачыў, што робiць Арчыбальд Арчыбальдавiч, то гэта здалося б яму загадкавым.
      Шэф накiраваўся зусiм не на кухню назiраць, як гатуюць фiлейчыкi, а ў рэстарацыйную кладоўку. Ён адамкнуў яе сваiм ключом, замкнуўся, дастаў са скрынi з iльдом асцярожна, каб не забрудзiць манжэты, два ладныя балыкi, запакаваў iх у газетную паперу, акуратна перавязаў вяровачкай i паклаў. Потым у суседнiм пакоi праверыў, цi на месцы яго летняе палiто на шаўковай падкладцы i капялюш, i толькi пасля гэтага пайшоў на кухню, дзе кухар старанна гатаваў абяцаныя гасцям фiлейкi.
      Трэба сказаць, што дзiўнага i загадкавага ў дзеяннях Арчыбальда Арчыбальдавiча зусiм не было, i дзiўнымi дзеяннямi iх мог назваць толькi павярхоўны назiральнiк. Учынкi Арчыбальда Арчыбальдавiча лагiчна выцякалi з папярэдняга. Веданне апошнiх падзей, а галоўным чынам фенаменальнае чуццё Арчыбальда Арчыбальдавiча падказвалi шэфу грыбаедаўскай рэстарацыi, што абед яго наведвальнiкаў будзе хоць i багаты i раскошны, але даволi кароткi. I чуццё, якое не падманвала былога флiбусцьера, не падвяло i на гэты раз.