З таго часу ён iмкнуўся не трапляць уначы на той завулак, дзе стаяў морг.
      Але такая перасцярога не ўратавала лiтаратара ад здарэння.
      Iдучы ўраннi па хлеб, ён краем вока зiрнуў на фiлянговыя дзверы некалi любiмага дамка. Яны былi прачыненыя. З-за iх i пачулася меладычнае запрашэнне:
      - Калi ласка, заходзьце... Яны стамiлiся чакаючы... Заходзьце, калi ласка...
      Лiтаратар укамянеў. Яго ахапiў транс. Дробненькiмi крокамi ён прайшоў паўз вартаўнiковы буданчык, у механiзаваную браму i накiраваўся да морга. Цяжкiя дзверы расхiнулiся лёгка, нiбыта фiранкi. У кутку беласценнага пакоя ўзвышалася шкляная шафа з хiрургiчнымi iнструментамi. Побач стаялi беланогiя стол i крэсла. Пасярэдзiне пакоя на двух шырокiх сталах ляжалi iстоты: стары чорнабароды Дамавiк у скураным плашчы i вастраносых ботах i белагаловая Русалачка ў белых гольфах з шаўковымi кутасiкамi. Вочы абедзвюх iстот былi заплюшчаныя, рукi складзеныя на грудзях, але ўсё казала, што i стары i дзiця жывыя.
      - Ты пабачыў, - аднекуль здалёк учуўся лагодны голас, - старога Дамавiка, якi яшчэ не памёр, i маленькую Русалачку, якая яшчэ не нарадзiлася. А цяпер iдзi i раскажы ўсiм пра тое, што чуў i бачыў.
      Са здарэння i трансу лiтаратар выйшаў толькi ў хлебнай краме, пачуўшы раздражнёнае:
      - Вось ваш хлеб, мужчына!
      LXI. ГАСЦЯВIК
      Гасцявiк атрымаў ад свайго даўняга таварыша пiсьмовае запрашэнне прыйсцi на калядную вячэру. А так як у Гасцевiка не было сваякоў i ён не мог наладзiць сямейнае свята ў поўнай меры, дык прапанова адсвяткаваць Божае нараджэнне ў чужым доме была нават дарэчная.
      Яшчэ за тыдзень да Калядаў Гасцявiк замовiў у рэстарацыi ментолавы торт.
      У Гасцевiка быў хворы страўнiк, i таму, баючыся непрыемнага паху, якi iшоў з рота, увесь час трымаў пад рукою мятныя таблеткi, жавальныя гумкi дый цукеркi-ледзянцы. Паступова мята i ментол перакачавалi ў розныя стравы, i рацыён Гасцевiка цалкам прапах "халадком". Дайшло i да вынаходнiцтва - быў створаны новы прахаладжальны напой: мятная гарбата з дробна накрышаным лёдам.
      Заказны торт выйшаў выдатны, за калядным сталом яго хвалiлi ўсе.
      - Я даўно не каштаваў нiчога падобнага, - сказаў Гасцевiкоў даўнi таварыш, на круглым твары ў якога граў здаровы румянец.
      - Нiколi не думала, што i сярод сучасных мужчын сустракаюцца гурманы, здатныя знаходзiць кулiнарныя дзiвосы, - выказалася таварышова жонка.
      Тры дачкi пагодкi: 15-, 14- i, адпаведна, 13-гадовая вельмi шматслоўна гаварылi пра мятны торт.
      - Кухар, якi выпякаў торт, сапраўдны мастак. Яблыневыя лiсцiкi, вылепленыя з крэму, выглядаюць зусiм як жывыя, ад iх павявае свежасцю ды вясной. Спадзяюся, тата абавязкова возьме адрас кухара i замовiць на мой дзень нараджэння такi ж самы шэдэўр, - сказала старэйшая з дачок.
      - Пасля такiх слоў мне няёмка прасiць бацькоў заказваць торт i на свой дзень нараджэння, таму я вельмi ўзрадуюся, калi на свяце ў маёй старэйшай сястры ўрачыста прыбраны банкетны стол будзе ўпрыгожаны такiм цудоўным тортам, - сярэдняя сястра манерна, адставiўшы мезенец, узяла срэбную лапатку i паклала на свой сподачак яшчэ адзiн кавалак торта.
      Пакуль жонка даўняга сябра разлiвала гарбату, Гасцявiк адчуў страўнiкавы дыскамфорт, яму здалося, што пачаў расцякацца па пакоi малапрыемны пах. "Гэткi саладжава-цвiлы дух у самотных мужчын. Пэўна, так патыхала ад пустэльнiкаў. Мусiць, такi смурод сыходзiў ад святога Антонiя. Жах у тым, што смурод ты глытаеш нават не хочучы. I нябожчыкi былi б не такiя страшныя, калi б не даводзiлася ўсмоктваць у сябе часцiнкi раскладзенага цела. Як я разумею людзей, што ўлiваюць у горла паўшклянкi гарэлкi перад тым, як iсцi на пахаванне..." - падумалася Гасцевiку, i ён, не пытаючыся дазволу, налiў сабе поўную чарку каньяку.
      - Прашу прабачэння, - занепакоiлася гаспадыня. - Мы зусiм забылiся на нашага шаноўнага госця. Трэба ўсiм налiць па чарачцы i выпiць за цудоўны торт.
      Жонка гаспадара першая пасля Гасцевiка адчула небяспеку. Яна не магла дапяць, адкуль сыходзiць бяда, але чула яе сэрцам. Ва ўсiх трох дачок уадначассе зрабiлася цяжка на сэрцы, i яны хуценька, папрасiўшы прабачэння, пакiнулi гасцёўню. Толькi стары прыяцель Гасцевiка са смакам даядаў iндычыны смажаны кумпячок. Ружовы румянец залiваў усмешлiвыя шчокi.
      "Ён так цудоўна выглядае, так свежа, як нiколi за апошнiя два гады", падумалася жонцы гаспадара, i яна супакоiлася.
      А вось Гасцявiк наадварот расхваляваўся. Ён не зводзiў вачэй з даўняга таварыша, якi паядаў iндычыну з воўчым апетытам. Гасцевiка пачала бiць дрыготка, ён зразумеў, што прыяцель памрэ, калi не сёння, дык заўтра. Гасцявiк пачуў ледзянiсты дух смерцi, ён быў падобны на водар першага снегу.
      Праз тыдзень Гасцявiк атрымаў тэлеграму, у якой паведамлялася, што таварыш памёр.
      Гасцявiк прынёс да труны букет калаў, цалаваць нябожчыка ён не стаў, бо бачыў у гэтым традыцыйным учынку прыхаваны акт канiбалiзму.
      Удава i дочкi-сiроты, слухаючы Гасцевiковыя спачуваннi, перамiргнулiся, бо пачулi лёгкi водар спiрту з ментолам.
      LXII. ВАНIТНIЦА
      Ванiтнiца запрасiла мужчыну на Новы год. Нават лёгкага намёку на нейкую эротыку ў запрашэннi не было:
      - У мяне збяруцца чалавек 10-12, i калi не будзе куды прыткнуцца, то прыходзь.
      Мужчына ведаў пра сталага палюбоўнiка, якi абавязкова ўзнiкне за навагоднiм сталом, таму ўспрыняў запрашэнне як знак ветлiвасцi.
      Праводзiны Старога года, як i сустрэча Новага ў Ванiтнiцы праходзiлi феерычна - танцы на крэслах, пабiты посуд, сцэны рэўнасцi, хапанне за нож i спроба гаспадынi выкiнуцца з акна... Скончылася феерыя ўцёкамi сталага палюбоўнiка i раз'ездам гасцей на страшэнна дарагiх таксоўках.
      У вынiку мужчына апынуўся пад адной коўдраю з гаспадыняй растрыбушанай кватэры.
      У Ванiтнiцы былi доўгiя цёмныя i прамыя валасы, круглы дагледжаны твар з круглымi чорнымi вачыма i доўгае, як у мадонны Пармiджанiна, цела.
      Мужчына, па ўсiм вядомай прычыне, пачаў дамагацца пяшчоты ад вытанчанага, але халоднага, як маньерыстычны жывапiс таго ж Пармiджанiна, цела. I калi круглатварая i доўгавалосая галава прыязна ўсмiхалася, дык усё астатняе ляжала плазам. Мужчына рабiў усялякiя вядомыя яму намаганнi: лашчыў маленечкiя вострыя грудзi, гладзiў сцёгны i гарачы нiз жывата, выводзiў пальцам спiралi ад лабка i да пупа. Але Ванiтнiца заставалася безуважная, толькi цьмяная ўсмешка ўсё нiяк не знiкала з пабялелага твару.
      Мужчына аказаўся чалавекам настойлiвым, якi не любiць кiдаць справу на паўдарозе. Нават калi думка наконт некрафiлii прамiльгнула ў ягонай свядомасцi, ён не пакiнуў намеру авалодаць гаспадыняю.
      Мужчына ўстаў, скiнуў на падлогу коўдру, рукамi шырока рассунуў жаночыя ногi, паспрабаваў быў крышачку сагнуць iх у каленях, але не змог, цела iмгненна вярнулася ў стан плаза. Тады ён узлез на ложак, лёг на жанчыну i рукою заправiў свой стамбурок у яе глыбiню. Пасля чаго, цяжка ўздыхнуўшы, мужчына зрабiў першы магутны штуршок. I што тут усчалося! Жаночае цела, якое яшчэ iмгненне таму было ледзь не мёртвае, раптоўна ажыло, нiбыта ў яго зайшоў разрад току, а не звычайны чэлес невялiкiх памераў. Спачатку жанчына змянiла тэмпературны стан, з прахалоднай яна зрабiлася гарачая, а потым уся выгнулася насустрач мужчынскаму штуршку. Ашчаперыўшы каханка рукамi i нагамi, Ванiтнiца ўпала спачатку бокам на ложак, а з ложка кульнулася на коўдру, скiнутую на падлогу. А там яна падмяла мужчыну пад сябе, села на яго конна i, схапiўшыся за жывот, выпусцiла на волю даўжэзны струмень ванiтаў. Мужчына не закрыў рукамi твар i нават вочы заплюшчыць не паспеў.
      Пакуль ён мыўся, Ванiтнiца прыбiрала. Цяжкi паслясвяточны дух лунаў у пакоях.
      У цеснай лазнiцы мужчына выдаiў з сябе ў рукамыйнiк тое, што збiраўся падараваць жанчыне.
      - Даруй! - прашаптала Ванiтнiца, калi мужчына вярнуўся.
      - Бывае. Ты не перажывай. Бывае горш. - Мужчына вяла махнуў рукою.
      - Не, горш не бывае. Але ты не крыўдуй, калi ласка.
      - Я зусiм не крыўдую, але бывае значна горш, павер мне.
      - Ну што ты, я зусiм не хачу цябе пакрыўдзiць. - Ванiтнiца ссыпала з саўка ў смеццевае вядро друз пабiтых талерак. - Толькi што можа быць горш за вадаспад ванiтаў, якi хляпаецца табе на твар?
      - Ты сапраўды хочаш пачуць пра горшае за чужыя ванiты ва ўласным роце?
      - Так! Бо мне крыўдна за паводзiны ўласнага страўнiка. Мне прыкра.
      - Слухай, - госць уладкаваўся на ложак. - Была ў мяне сяброўка. Мы сустрэлiся, крышку выпiлi i нам захацелася выпiць яшчэ i яшчэ захацелася злiцца, як злiваюцца сябар з сяброўкаю. Толькi ў мяне было мала грошай, а ў яе зусiм грошай не было. На ўвесь мой капiтал мы ўзялi бутэльку вiскi i пайшлi ў пад'езд высокага дома. Мы ўзнялiся на апошнi паверх, адтуль паднялiся на гарышча, дзе пiлi i займалiся злiццём. Мы выпiлi цэлую бутэльку вiскi i нацалавалiся да непрытомнасцi. А тады мне захацелася вылiць з сябе рэшткi насення i закарцела выштурхнуць яго не ў першую, а ў другую, заднюю дзiрачку. Сяброўка не выказала захаплення, але я настаяў. Злiццё атрымалася кароткае i наўздзiў экспрэсiўнае. Сяброўка стаяла крышку вышэй за мяне, на драўлянай бэльцы. Я аберуч падтрымлiваў яе сцёгны i накiроўваў наезды на стамбурок. Наталенне прыйшло хутка, я выйшаў з дзiрачкi, i на мяне паляцела змесцiва прамой кiшкi. Спачатку я падумаў, што гэта сiкуны, змесцiва было рэдкае, але потым, калi нос адчуў водар, я ледзь з глузду не з'ехаў. Уявi яе i мае боты, яе i мае нагавiцы. Мы ж злiвалiся, не здымаючы джынсаў.
      - I сапраўды, калi збiраешся кахацца, пажадана распрануцца, - сказала Ванiтнiца i панесла вядро з друзам да смеццеправода.
      LXIII. СОЧНIК
      Ад прыгараднай аўтастанцыi Сочнiк перайшоў вулiцу i трапiў у гастраном. Там ён кульнуў дзве шклянкi памiдорнага соку i прыдбаў у дарогу трохлiтровы слоiк з салоным таматным напоем.
      Сочнiк збiраўся наведаць у мястэчку Фанiпаль сваю даўнюю сяброўку, што пасля заканчэння тэхнiкума працавала аграномам у саўгасе "Фанiпальскi".
      Цагляна-чырвоны трохлiтровы балон уладкаваўся ў брызентавую валiзку да раней купленага смажанага кураняцi i пляшкi пшанiчнай гарэлiцы. Сакаўное сонечнае святло гэтыя пачастункi пабачылi толькi ў местачковым дамку, дзе iх павыстаўлялi на абклеены цыратаю стол у маленькiм пакойчыку, якi здымала маладая аграном у чапялападобнай старой за сiмвалiчную плату.
      Старой гаспадынi з прывезеных пачастункаў перапала шклянка салонага, як чалавечая кроў, напою ды птушынае крылца. Ад гарэлiцы яна адмовiлася. Пляшку саракаградуснае вадкасцi агоралi Сочнiк i маладзiца. Шчокi сяброўкi зрабiлiся малiнавыя, на што Сочнiк не прамiнуў зрэагаваць:
      - Ты стала падобная да сакаўнога яблыка. У даведнiку па сексалогii я вычытаў, што жанчыны падзяляюцца на яблыкаабрысных i грушападобных. Залежыць гэта ад формы нiжняе часткi торса. Ты, мой салодкi аграном, яскравы прыклад яблыкаабрыснасцi, гэта дае падставы сказаць: зацяжараць табе будзе значна цяжэй, чым аграному з грушавiднай канструкцыяй.
      - Не сумуй, мой салоны, - заўсмiхалася румяная маладзiца. - Як толькi пажадаеш мець яблыка ад яблынi, я знайду шляхi ў абыход грушападобнасцi.
      Пасля трапезы Сочнiк з аграномам выйшлi прагуляцца па цiхмяных вулках вечаровага Фанiпаля.
      - Цiха ў цябе тут, - канстатаваў Сочнiк.
      - Як у труне, - аграном звесiла галаву.
      У маркотным настроi яны прайшлi мястэчка i апынулiся ў рэдкiм сасняку. Сочнiк праявiў нецярплiвасць, нетактоўнасць i неахайнасць. Эратычнае папiхванне адбылося проста на сцяжыне i стоячы. Добра яшчэ, што Сочнiк здагадаўся падтрымлiваць за сцягно прыўзнятую нагу маладзiцы.
      - Якi ж ты няспелы, - сказала яна, калi Сочнiкава сцяблiна канчаткова страцiла пругкасць.
      На што пачуўся наступны аргумент:
      - Смажыць ад гарэлiцы, вось я i вырашыў: як хутчэй каханне справiць i вярнуцца таматны сок пiць.
      У маленькiм пакойчыку Сочнiк з апетытам засмактаў вялiзны кубак салонага напою, пасля чаго сыта завуркаваў i слiзгануў на прасцiны да сяброўкi.
      - Цяпер не смажыць? - запыталася яна, калi адчула лашчанне на яблыкаабрысных клубах.
      - Салоны, халера, занадта. Трэба было гатаванай вадою развесцi, бо чым болей п'еш, тым болей смажыць.
      - А цябе, мой салоны, акрамя соку, што-небудзь хвалюе ў жыццi?
      - Вядома, хвалюе, - схлусiў Сочнiк, - мяне хвалююць два слiмачкi, што пахавалiся мiж тваiмi сцёгнамi.
      Падчас маркiтавання ён двойчы перарываўся i хадзiў да засланага цыратаю стала, каб прыкласцiся да балона i аднавiць сiлы. Але гэта не дапамагло, калi маладзiца змагла задаволiцца ажно тройчы, дык Сочнiк так i не дасягнуў разрадкi.
      "Можа, з-за яблыкаабрыснасцi? Цi, можа, я ўжо не здатны выпускаць насенне больш як раз на дзень? А хутчэй за ўсё, таматны напой быў кепскi салоны, як чалавечая кроў, колькi яго нi пi, а смагу не натолiш", маракаваў Сочнiк, вяртаючыся з Фанiпаля ў Менск.
      LXIV. ЗАЛЁТНIК
      Залётнiк гандляваў канцэнтраваным малаком. Купляў у мястэчку Глыбокае вялiкую партыю i пераганяў фургонамi ў Маскву. Беларускi прадукт у расейскай сталiцы не вельмi шанавалi - баялiся радыяцыйнага бруду. Таму разам з малаком Залётнiк прывозiў i цэлую скрынку новенькiх этыкетак, толькi з друкарнi, толькi з варштата. На iх была вымалевана крутабокая карова, у якой пад вымем пiсалася, што выдатнае малако зроблена ў Туле.
      Залётнiк нi ў якiм разе не лiчыў сябе падманшчыкам, калi ў сутарэннях былой пажарнай, пераробленай у рэкламнае агенцтва "Бегемот", пераклейваў этыкеткi. Момант неэтычнасцi, а тым больш крымiнальнасцi, ён адмаўляў цалкам, нават на самым сподзе ягонай дробнай душы не ўзнiкала сумнення.
      Стамiўшыся ад манатоннай i нятворчай працы, ён падняўся на першы паверх i страшэнна здзiвiўся, бо да адзiнага акна ў даўжэзным калiдоры прытулiлася ноч.
      - Якая цяпер гадзiна? - гукнуў Залётнiк да лысагаловага вахцёра.
      - Дванаццаць, дванаццаць, - адчаканiў той, нават не адрываючы вачэй ад таўсценнай кнiгi, пэўна, пра вахцёраў.
      - А рукамыйнiк у вас дзе, а то забыўся? - Залётнiк узняў перапэцканыя ў клей рукi.
      - Калi трэба ў прыбiральню, - вахцёр узняў ветлiвыя вочы, - дык спачатку пойдзеце направа, потым налева, а там па лесвiцы на другi паверх, дзе вернецеся крыху назад i адразу за рогам будзе, як вы казалi, рукамыйнiк. Толькi правесцi Вас не змагу, - вахцёр вясёла паляпаў па колах iнвалiднай люлькi. - Святла ў будынку няма, але выключальнiкi за кожным паваротам, на ўзроўнi Вашых вачэй.
      Залётнiк рушыў да прыбiральнi з высока ўзнятымi рукамi, перапэцканымi ў сталярны клей. З фiлянговых дзвярэй яму падмiргвалi вясёлкавыя шыльдачкi рэкламнага агенцтва "Бегемот". Адны з дзвярэй аказалiся прачыненыя. У ярка асветленым памяшканнi, дзе некалi стаяла адна, а можа i дзве пажарныя машыны, цяпер месцiлася майстэрня па вытворчасцi iнфармацыйных шчытоў. Над квадратным планшэтам схiлiлася дзяўчына ў чорных нагавiцах, што шчыльна аблягалi выпуклыя клубы.
      - Прабачце! - гукнуў Залётнiк да мiнiяцюрнае дзяўчыны з малочнай, як кiтайскi фарфор, скураю. Палова дзявочага твару хавалася за марлевай павязкаю. Ад "прабачце" дзяўчына ўздрыгнула i наставiла на чужынца аэрограф з такiм выглядам, нiбыта замест блiскучага пульверызатара ў яе руцэ чорны браўнiнг.
      - Яшчэ раз прабачце, я нiкога не хацеў напалохаць, - замармытаў Залётнiк. - Проста не трэба сядаць спiнаю да адчыненых дзвярэй! - дыдактыка думкi надала ўпэўненасцi бруднарукаму Залётнiку. - Дарэчы, ад перапалоху лепей за ўсякiя лекi дапамагае канцэнтраванае малако. I я абавязкова падару Вам некалькi бляшанак, калi Вы дапаможаце прайсцi праз лабiрынт калiдораў да рукамыйнiка.
      - Зараз, - дзяўчына паклала пульверызатар на жывапiсную, усю ў фарбавых крапках i разводах, падлогу.
      Яны выйшлi ў калiдор, дзе натапыранай птушкаю сядзеў вахцёр - iнвалiд у сiнiм фрэнчыку.
      - Вось сюды, - дзяўчына махнула на чорны дзвярны прагал.
      - Нават носа не вiдаць, - зайшоўшы ў чарноцце, зазначыў Залётнiк.
      - Недзе тут быў... Вой! - затрымцеў дзявочы галасок.
      - Што? - Залётнiк пачаў разводзiць чарноцце рукамi, нiбыта збiраўся паплыць.
      - Спатыкнулася аб прыступку!
      Залётнiк зазначыў, што голас сыходзiць аднекуль знiзу, i прысеў на кукiшкi.
      - Дзе Вы? - Залётнiк выставiў руку i заклэпаў дробным гусiным крокам.
      Дзяўчына стаiлася i не аказалася.
      - Я палiць кiнуў, шкада, а так бы з агнём у адно iмгненне выключальнiк знайшоў бы...
      Раптам за спiнаю ў Залётнiка пачулася шархатанне. Азiрнуўшыся, ён убачыў у каламутным прагале дзявочы сiлуэт.
      - А-а-а! - залямантавала яна i кiнулася калiдорам да вахцёра iнвалiда. Той, выехаўшы з-за стала, пусцiў чатырохколавую люльку ёй насустрач.
      Залётнiк вылаяўся азiяцкiм матам i нетаропка пакрочыў за крыклiвай палахлiўкаю.
      - Вы што сабе дазваляеце? - iнвалiд крыху прыўзняўся ў люльцы. Прывязуць бляшанку малака, а прэтэнзiй, як у амерыканскага прэзiдэнта.
      - Вар'яцтва, - паўшчуваў сам сябе Залётнiк. - Дурдом. Ты што, з глузду з'ехала? Каму ты трэба? Нi сiськi, нi пiськi дый дупа з кулачок, а вiску нарабiла на ўсю Маскальшчыну. Сцiхнi. А ты, - Залётнiк узняў указальны палец, на якiм паблiсквала бурштынавая кропля духмянага клею, - ты, абаронца на колцах, выглядаеш яшчэ большым iдыётам, чым яна. Зрэшты, гадам буду, а лiхтарык у цябе ёсць, бо якi ж ты iнакш вахцёр.
      - А адкуль вы-ты ведаеш, - словы заскакалi на вахцёрскiм языку, як печкуры на патэльнi.
      - Давай, а то не ўтрываю i тут нараблю.
      Вартаўнiк крутнуў люльку i пакацiўся да свайго стала па кiтайскi лiхтарык.
      У прыбiральнi, адчуўшы палёгку, Залётнiк задаў сам сабе пытанне:
      - А цi спакушу я сёння чарнаклубую палахлiўку?
      I, пачуўшы станоўчы адказ, заправiў вытрасены чэлес у нагавiцы.
      Паўночы давялося яму ўгаворваць працавiтую дзяўчыну не займацца iнфармацыйным шчытом, а аддацца больш прыемным адчуванням. Тая нарэшце зразумела, што становiшча крытычнае: або яна саступiць, а потым скончыць работу, або работа не скончыцца нiколi. Каб не лiчыць сябе абдзеленай, яна запатрабавала 50 даляраў наперад. Залётнiк сплацiў названую суму i авалодаў беласкурай баязлiўкаю тут жа, у майстэрнi рэкламнага агенцтва "Бегемот". Асаблiвую асалоду ён атрымаў з пазiцыi, якая ў старажытным Кiтаi мела наступны назоў: "Дзiкiя гусi, якiя ляцяць на спiне". Праўда, у нашым варыянце гэты палёт выглядаў так: Залётнiк ляжаў на спiне, а жанчына сядзела зверху спiнаю да ягонага твару. Адзiнае, што варта зазначыць, гэта найглыбейшасць фрыкцый. Пэўна, сума ў 50 даляраў цалкам задаволiла начную работнiцу, i адпаведна яна задаволiла Залётнiка цалкам.
      Толькi асноўны пралёт Залётнiка быў не ў самой пазiцыi "Дзiкiя гусi, што ляцяць на спiне", а ў яе наступнасцi. Праз тры днi, калi ў мястэчку Глыбокае ён атрымлiваў чарговую партыю канцэнтраванага малака, дык заўважыў, што прычынаю зудлiвасцi ў паху i пад пахамi з'яўляюцца лабковыя вошы. Залётнiку давялося адкласцi камандзiроўку ў Маскву на адзiн дзень i схадзiць у спецыялiзаваны душ, дзе з дапамогаю карбафосу змылiся казытлiвыя непрыемнасцi.
      Стоячы пад гарачымi струменямi, Залётнiк успомнiў лысую галаву вахцёра i ўхмыльнуўся - на лысiне вошы не вядуцца.
      LXV. ГОМIК
      Юнак апынуўся ў травеньскiм парку, дзе i знайшлася незанятая лаўка. Ён збiраўся рыхтавацца да ўступных iспытаў у педагагiчную вучэльню. Трэба было вывучыць больш за дзесяць вершаў. Юнак старанна перапiсаў хрэстаматыйныя творы ў нататнiчак i кожныя заняткi пачынаў з паўтарэнняў. Вось i ў свежым парку, сеўшы на лаўку, ён замармытаў наступныя радкi Петруся Броўкi:
      "Хiба ж на вечар той можна забыцца? / Сонца за борам жар-птушкай садзiцца.../ Дзеўчына ў светлай iскрыстай спаднiцы, / Быццам аблiтая промнямi, промнямi..."
      З-за дзябёлай скульптуры жалезабетоннага аленя выйшаў пуцаценькi чалавечак у масiўных акулярах на глянцавым твары. Гладкi твар упрыгожвалi выгiнастыя вусны. Чалавечак зацокаў высокiмi абцасамi ў бок юнака.
      "... промнямi зор / Пахне чабор. Пахне чабор..." - пра сябе паўтарыў будучы педагог.
      Тым часам гладкатвары прыцокаў да юнаковае лаўкi:
      - Выдатнае надвор'е, малады чалавек. Не часта бывае цёплая вясна. Трэба цанiць, калi пасярод траўня пачынаецца лета. Пагадзiцеся.
      "Пахне чабор", - паўтарылася ў юначай свядомасцi.
      - Згодны, лета лепей за зiму.
      - Бачу, Вас хвалююць вершы. Маладыя гады, маладое дыханне. Я таксама люблю паэзiю, асаблiва гiшпанцаў. Ёсць у iх вершах агонь. "Бязмежна-пякучая, / лютая настальгiя / па тым, / што ёсць!" Вось такi верш "Поўдзень" караля паэзii Хуана Рамона Хiменаса. Як Вам, малады чалавек?
      - А я паэзiю зусiм не люблю. Проста рыхтуюся да iспытаў у педагагiчную вучэльню, вось i даводзiцца запамiнаць розную дурноту: "Сонца за борам жар-птушкай садзiцца!" Лепей жа сказаць "за плотам" цi "за заборам" i не "садзiцца", а "сядае" i не "жар-птушкай", а "грыль-барам "Жар-птушка", дарэчы, ён тут побач.
      - А Вы з'едлiвы, малады чалавек. I ўсе ж, маё iмя - Артур, - да юнака працягнулася пухнатая, цi то жаночая, цi то дзiцячая, ручка, - звычайнае каралеўскае iмя - Артур.
      - Лёнiк, - юнак пацiснуў ватную канечнасць.
      - Можа, мая прапанова Вас здзiвiць, але да справы... Вы спадабалiся мне. Я закахаўся! Травень, шаты, промнi, прахалодны цень. I тут юнак чытае вершы. Вiдовiшча ўразiла, i я не змог не падысцi, не загаварыць, не прызнацца.
      Юнак паглядзеў на iдэальна паголены твар гомасексуалiста, пачырванеў i схаваў у кiшэнь нататнiк з экзаменацыйнымi вершамi.
      - Няёмка не толькi Вам, але i мне неверагодна цяжка. Не бойцеся, больш за ўсё на свеце я ненавiджу гвалт. Ну пагадзiцеся, з маiмi фiзiчнымi данымi нi на якое насiлле разлiчваць не даводзiцца. - Гомiк цяжка ўздыхнуў. - Жыву я з мамаю. Цяпер яна на працы. I мы маглi б завiтаць да мяне. Ёсць цудоўныя парначасопiсы. Шчыра-сумленна скажу, яны такiя яскравыя, з самымi неверагоднымi здымкамi. Вы калi-небудзь бачылi аголенага гермафрадыта жаночы твар, жаночыя грудзi, а памiж нагамi самы сапраўдны мужчынскi чэлес? Толькi невялiчкi, сантыметраў пяць. Цi, да прыкладу, у мяне ёсць плакат адна жанчына адначасна спрабуе задаволiць пяцёх мужчын: першы ляжыць на спiне, уставiўшы сцяблiну ў похву; жанчына сядзiць на iм, выгнуўшыся так, што другi мужчына змог увагнаць стамбур у жаночую дупу; трэцi клiент атрымлiвае задавальненне праз мiнет; а чацвёрты з пятым даверылiся пяшчотным рукам.
      "Трэба ўцякаць ад глянцатварай гнюснасцi", - вырашыў юнак.
      - Ну дык пойдзем у госцi?
      - Добра, толькi па дарозе зойдзем на хвiлiнку ў педагагiчную вучэльню, трэба ўдакладнiць расклад iспытаў.
      - Мая iнтуiцыя не падвяла мяне!
      Гомiк з юнаком выйшлi з парку праз цэнтральную браму, упрыгожаную белай каланадай.
      - Не турбуйцеся, я нядоўга, - кiнуў юнак перад тым, як адчынiць дзверы вучэльнi.
      Самазадаволены Гомiк застаўся чакаць каля срэбнабокай вазы, у якой красавалi жоўтыя нарцысы. Ён жа не ведаў, з якiм намерам юнак завiтаў у вучэльню. А прычына была не ў раскладзе iспытаў. Стрыечны брат юнака выкладаў там фiзiчную культуру, гэта ён i ўгаварыў хлопца сысцi са школы ў вучэльню i паабяцаў усялякую падтрымку.
      Свайго брата, карчакаватага стрыжанага пад нуль маладзёна, юнак знайшоў у спартовай зале, дзе той судзiў гульню ў баскетбол.
      - Спадар Кружаль, можна Вас на хвiлiнку, - паклiкаў юнак старэйшага брата.
      Вiсклiвы свiсток спынiў гульню.
      - Ты што, не бачыш, я заняты? Нешта здарылася? - на калiдоры спытаўся фiзкультурнiк.
      - Да мяне прычапiўся Гомiк.
      - Дзе? - фiзкультурнiк, вiдавочна, зацiкавiўся прыгодаю малодшага брата.
      - У парку Чалюскiнцаў.
      - А цяпер ён дзе?
      - Чакае каля вучэльнi, круцiцца каля вазы з нарцысамi.
      - Што мяркуеш зрабiць?
      - Я ў цябе, мой настаўнiк, прыйшоў папытаць.
      Старэйшы з братоў надзьмуў шчокi так, нiбыта хацеў сказаць слова ды забыўся адчынiць рот, потым ён, каўтануўшы нясказанае, прамовiў наступнае:
      - Бiць такiх трэба! Згодны? Смяротным боем бiць i забiваць! Iдзi прызнач Гомiку спатканне ў парку Чалюскiнцаў гадзiне а восьмай, калi шарэць пачне.
      Узбуджаны юнак падбег да Гомiка:
      - Прабачце, Артур, тут якраз пачынаецца кансультацыя па лiтаратуры, i я мушу застацца, але калi Вы не супраць, дык давайце сустрэнемся ўвечары, у парку, каля скульптурнага аленя.
      - А ў колькi? - На Гомiкавым твары праявiлася астуджанасць. - Ты ж ведаеш, я жыву з матуляю, а яна не любiць, калi позна затрымлiваюся.
      - Гадзiне а восьмай, я буду чакаць Вас, Артур, - юнак, знарок не слухаючы адказу, вярнуўся ў будучую alma mater.
      Расчараваны Гомiк падышоў да вазы i сарваў колькi нарцысаў, мусiць, для любай мамы.
      У цёплым вечаровым парку людзей было наўздзiў шмат: шпацыравалi парачкi каханкаў, на лаўках вуркаталi пенсiянеры, бацькi гулялi з вазочкамi. Цяпло, робячы будзённую справу, мiж iншым зруйнавала жорсткi план стрыечных братоў.
      - Усё ўскладняецца, - канстатаваў фiзкультурнiк.
      - Ясна, не будзем жа мачыць на вачах у мамачак, дачушак i бабулек. Але чакай, ёсць варыянт. За аглядальным колам стаiць двухпавярховы дамок.
      - Прыбiральня, - паспрабаваў удакладнiць фiзкультурнiк.
      - Ды не, я кажу двухпавярховы. Дзе ты бачыў у парках двухпавярховыя прыбiральнi? Не перарывай. Гэты дамок - школа фiгурнага катання, пры iм ёсць агароджаны плотам пляц. Узiмку ён робiцца катком, а ўлетку ляжыць звычайная пустка. З трох бакоў яна мяжуе з паркам Чалюскiнцаў, а з чацвёртага боку...
      - З заводам iмя Вавiлава?
      - Iзноў перарываеш, - юнак удаў на рабацiнiстым твары грымасу крыўды, не з заводам, а з батанiчным садам. Сягоння сад не працуе, наведнiкаў няма. Я правяду Гомiка ў батанiчны сад, i там, каля азярца з лебедзямi, мы яго адмудохаем i адмяцелiм, казла дранага.
      - Слухай, а батсад ахоўваецца мянтамi?
      - Мусiць, ахоўваецца, адзiн мент на дзесяць тысяч дрэўцаў.
      Старэйшы з братоў накiраваўся да аглядальнага кола, а малодшы - да скульптурнага аленя, дзе яго ўжо добра-ткi зачакаўся добразычлiвы Гомiк.
      - А я захваляваўся, што не прыйдзеш, - Гомiкавы вусны заўсмiхалiся адасоблена ад вачэй.
      - Прабач, кансультацыi зацягнулiся, абiтурыенты за адзiн вечар вырашылi даведацца пра ўсё, што не вывучылi за год. Але забудзем будзённае. Куды iдзём, Артур?
      - Куды-небудзь найдалей ад пенсiянераў з унукамi.
      - Я ведаю зацiшнае месца: вербы, стаў, лебедзi плаваюць...
      - Як у Пiкасо: лебедзь з адлюстраваннем у вадзе нагадвае скарпiёна...
      Гомiк з юнаком абмiнулi доўгi стол, за якiм атабарылiся шахматысты-аматары, i пайшлi тапалёвымi прысадамi да пляцоўкi з атракцыёнамi. Грукат, ляскат i вiскат - музычныя карцiнкi народнай весялосцi.
      "Пахне чабор, пахне чабор... А вось арэлi стваралiся дзеля таго, каб хлопец мог усё ж зазiрнуць пад дзявочую спаднiцу", - падумаў юнак, калi выводзiў Гомiка на пустку.
      - Тут ёсць патаемныя веснiцы для прыбiральшчыц, - юнак падвёў Гомiка да жалезнай брамкi, зачыненай на калок.
      Па прысадах, абсаджаных маньчжурскiмi гарэхамi, юнак завёў новага знаёмага да штучна выкапанага стаўка, пасярод якога плавала лебядзiная хатка. Побач з хаткаю плавалi i лебедзi.
      - Ну як табе, Артур, лебедзi?
      - Хатка прыгожая, райскi востраў, а самi птушкi закажанелыя, вiдаць, што паланёныя, - Гомiк прысеў на лаўку, пастаўленую спецыяльна для любавання лебядзiным стаўком.
      Юнак убачыў, як з-за кустоў шыпшыны выходзiць фiзкультурнiк, i стаў так, каб засланiць Гомiку птушыны дамок, i завiшчаў гнюсным голасам:
      - Што, падла, згвалцiць мяне надумаў, асла ў парку знайшоў, я табе зараз кокi абарву, яечню падсмажу i з'есцi загадаю.
      Юнак верашчаў так гiдка, што любы нармальны чалавек як мiнiмум адхiснуўся б ад слоўнага бруду. Але Гомiк зрабiў iншы жэст, ён хiтнуў галавою так, быццам уласным iлбом ламаў чужое пераноссе. Гомiк прыўстаў з лаўкi i развёў рукi так, нiбыта збiраўся зрабiць вертыкальны ўзлёт. Юнак адскочыў, бо ўбачыў у варожай руцэ вастрадзюбы шып сталёвага стылета.
      - У яго швайка! - аселым голасам юнак папярэдзiў брата фiзкультурнiка, якi ўжо пачаў раскручваць над галавою роварны ланцуг.
      Гомiк зрабiў рывок да юнака, паспрабаваў зачапiць стылетам ускiнутую руку, але ўспароў адно паветра. Затое змяя ланцуга хвостка абвiла свой хвост на запясцi, стылет праляцеў метраў з пяць i слiзгануў у траву. Вольнай, не схопленай ланцугом, рукою Гомiк зрабiў трапны ўдар па кадыку фiзкультурнiка. Той захапаў ротам паветра, не раўнуючы люстраны карп, нават вочы ў выкладчыка фiзiчных практыкаванняў пабялелi, як у дохлай рыбiны.
      I тут здарылася непапраўнае, юнак, знайшоўшы ў траве зброю, падляцеў да байцоў i, укленчыўшы, увагнаў шып стылета ў Гомiкава пахавiнне.
      - Ну як я яго трахнуў? - спытаўся атупелы юнак у пераляканага фiзкультурнiка.
      - Гомiку ўсё адно... А што з намi будзе?
      - Будзем жыць, як i раней жылi, - юнак выцягнуў з нябожчыка доўгi стылет.
      LXVI. ДАМАВIК-7
      Самотная жанчына вярталася з працы. Жыла яна ў шаснаццацiпавярховiку, на апошнiм паверсе, у аднапакаёўцы. Як i вядзецца, лямпачкi ў пад'ездзе скралi i паразбiвалi. Жанчыне давялося навобмацак шукаць лiфтавую кнопку. Нарэшце пластыкавы цылiндрык утапiўся ў адтулiну. У далёкай вышынi ляснула i заскрыгатала жалеззе. Цылiндрык налiўся сакаўным крывавым святлом.
      "Невiдушчае вока маленечкага цыклопа", - спаэтызавала жанчына.
      - Можа быць i такое параўнанне, - з цямрэчы загучаў нiзкi голас. - А можна iнакш, маленькi святлафор, якi забараняе дзецям уваход у свет жахлiвых дарослых казак. I ты, самотная жанчына, яшчэ паспееш уцячы на вулiцу. Голас насоўваўся i гучнеў. - Толькi з вулiцы, каб трапiць дамоў, давядзецца зноў вярнуцца ў пад'езд. А тут, у самым кутку, чакацьму я - Дамавiк.
      - Мужчына, перастаньце хулiганiць. Калi выпiлi, дык лавiце сваю асалоду i цiхенька iдзiце прэч. Я не з палахлiвых кабетак, - яна выхапiла з сумачкi газавы балонiк.