П'емонцкi звер (на белорусском языке)

      IЗАБЭЛА. А ўнiзе? Што ўнiзе?
      СЯСТРА IААННА. А ўнiзе сядзiць птушка Крон, i крылы яе з золата, хвост блакiт нябесны, грудзi - малахiт, вочы - камень гранат. Яна спявае светлыя песнi. Яна сядзiць на дубе, замест лiстоў у яго зацукраваныя фiгi i смоквы, а замест жалудоў - сакавiтыя дынi. На галiнах яго танцуюць анёлы... Яны заўсёды запрашаюць мяне патанцаваць.
      IЗАБЭЛА. Прывабна. Толькi... толькi мяне чакаюць мае памыi. (Паказвае на падлогу). Хутка вячэрня, затым трапеза. У мяне яшчэ столькi працы. Вельмi холадна... чаму тут заўсёды так холадна? Рукi калеюць.
      СЯСТРА IААННА. А я табе пагрэю. (Бярэ яе рукi ў свае i грэе).
      IЗАБЭЛА. Дзякуй.
      СЯСТРА IААННА. Так лепей?
      IЗАБЭЛА. Лепей. А я ж так i не ведаю, як цябе завуць...
      Сцэна 8
      (Уваходзяць сястра Вентурыя, сястра Бернарда i сястра Ганна).
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. (шэпча) Вунь яна.
      СЯСТРА ГАННА. Яна не адна. Давайце выйдзем.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Баязлiўцы! Ну, не. (Вельмi гучна) У нас столькi працы, столькi працы... Ай-яй. Хадземце, сёстры, трапеза чакаць не стане. (Пачынаюць дэманстратыўна разбiраць гароднiну. Цiха.) Хто з ёю? Не бачу...
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. А, можаце не хвалявацца. Гэта Iаана Блажэнная.
      СЯСТРА ГАННА. Гэта блазнаватая. А мы баялiся.
      IЗАБЭЛА. (не стрымалася) Як вы сказалi?
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Гэта Iаана.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Тутэйшая блазнаватая. Мы так i завем яе - сястра Iаана Блажэнная. Яна траўнiца пры манастыры.
      СЯСТРА ГАННА. Яна лекарка...
      СЯСТРА IААННА. А вы - тры гускi! Прыляцiць каршун, схопiць вас i панясе венграм, каб пракармiць iхнiх выпладкаў.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Тфу, ерась!
      СЯСТРА ГАННА. (да Iзабэлы): Скажы, гэта ж ты сястра Iзабэла?
      IЗАБЭЛА. Я. I ў мяне няма мядзведжых кiпцюроў на нагах. (Манашкi пераглянулiся).
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Пакажы. (Iзабэла паказвае).
      СЯСТРА IААННА. Пакажы iм свой рот, цi няма там гадзючых зубоў.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Праўда, няма. Хм.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. А можа ў яе ёсць хвост?
      СЯСТРА ГАННА. Чый?
      IЗАБЭЛА. Дык хвост будзеце глядзець?
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Фу, грэх якi... Даруй, Божа. Пра хвост жа нiхто нiчога не казаў. Можа, i няма яго...
      СЯСТРА ГАННА. Ведаеш, у нас ёсць пры сабе крыху хлеба i морквы. Ты, пэўна, галодная. Цябе ж яшчэ не дапускаюць да агульнай трапезы?
      IЗАБЭЛА. Не.
      СЯСТРА ГАННА. Дык вось мы... (Глядзiць на рэакцыю сёстраў) Я...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. (махае рукой) А, можа, мiнуе... Мы...
      СЯСТРА ГАННА. Так, мы падумалi, што ты, мусiць, не адмовiшся i паеш крыху...
      IЗАБЭЛА. Але сястра Ганорыя...
      СЯСТРА ГАННА. Мы ведаем.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Я пагляджу, каб яна не ўвайшла. (Падыходзiць да дзвярэй). Бедная сястра Марыя. Яна так плакала. Яе чакаюць епiтым'i. Ды ты еш, не бойся, я папiльную.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. На, вазьмi. (падае Iзабэле збан). Тут трохi вады з воцатам. Выпi...
      СЯСТРА IААННА. А ваўкалакi не любяць пiць кроў старых казлiшчаў...
      IЗАБЭЛА. (Есцi i п'е) Чым яна тут займаецца? (паказвае на Iаану)
      СЯСТРА ГАННА. Яна яшчэ сiроткаю трапiла ў манастыр.
      СЯСТРА IААННА. Божанька наш сiротка. Шкада яго. Няма ў яго нi татулi, нi матулi, але ж сыночак ёсць...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Кажуць, яна з самога нараджэння такая прыдуркаватая. Толькi, кажуць, нарадзiлася, i давай усялякiя казкi баiць. Ажно з маленства. Бацькоў яе паморак забраў. Вось Мацi-Iгумення з дабрынi сваёй i ўзяла сiротку ў манастыр.
      СЯСТРА ГАННА. Яна дзiўная. Гэта так... Толькi ў яе дар Божы.
      IЗАБЭЛА. Дар?
      СЯСТРА IААННА. Падарыла Святая Дзева Марыя Iiсусу зорку з неба, ён яе з'еў, i галава яго засвяцiлася, азараючы ўсё навокал...
      СЯСТРА ГАННА. Яна ведае травы. Яна ведае ўсе травы на свеце. Яна iх адчувае. Нiхто iх так не адчувае, як яна. У кожнай траўкi таемныя ўласцiвасцi знаходзiць, усялякую хваробу можа травамi вылечыць, усялякi смутак суцiшыць, душу заспакоiць. А яшчэ, хоць гэта, пэўна, i няпраўда...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Нам увогуле не варта такое казаць...
      СЯСТРА ГАННА. Вядома, што траўкамi яна варожыць, сурокi здымае.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. (Шэптам): А яшчэ кажуць, што ўсялякую атруту можа зрабiць.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Такую, што нават не заўважыш, як памрэш.
      СЯСТРА IААННА. Дурныя вы. Траўкi быццам дзеткi: Плачуць i смяюцца. Нi дабра, нi лiха не ведаюць, самi беззаганныя i святыя. А вы iх топчаце сваiмi нагамi! Вось дам вам падводнай травы каранар - i вы ператворыцеся ў жабаў.
      IЗАБЭЛА. Гэта яна праўду кажа?
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Не ведаю. Ад яе ўсяго можна чакаць.
      СЯСТРА ГАННА. Не, яна добрая. Добрая. Ты, сястра Iзабэла, не слухай, што яна кепскае кажа. Ёй Хрыстос лiхiя справы здзейснiць не дазволiць.
      СЯСТРА IААННА. Хрыстос па зямлi iшоў, а там, дзе ступаў - касач ды канюшына прарастае...
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Зусiм блазнаватая, зусiм блазнаватая.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. (Iзабэле): Ды ты еш, еш.
      СЯСТРА ГАННА. А праўда, што ў цябе былi на тысячу чалавек балi?
      IЗАБЭЛА. Праўда.
      СЯСТРА IААННА. А ў краiне Рэз на балях заўсёды чалавек 999 па 999 разоў.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. А колькi гэта?
      СЯСТРА ГАННА. Можа, дзесяць тысяч.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. О...
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. А праўда, што пад час гэтых баляў на жанчынах было столькi каштоўных камянёў i золата, што нават уначы было светла, як удзень?
      IЗАБЭЛА. Не, уначы ўсё роўна цёмна...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. (недаверлiва) Хм. Але, трэба багата золата, каб стала светла, як удзень. Кажуць, у Аахене, пры iмператарскiм палацы, дык там нават больш светла, чым удзень - там адно золата.
      IЗАБЭЛА. Я была ў Аахене. Там таксама па начах цёмна.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Цёмна? Хм. Дзiўна...
      СЯСТРА ГАННА. А гэта праўда, што высакародныя жанчыны намошчваюць сябе ўсходнiмi алеямi, якiя каштуюць 50 валоў за меру i ад якiх мужчыны...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. (Засаромлена): Сястра Ганна...
      IЗАБЭЛА. Я намошчвала.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Якi сорам! Сястра Ганна, як твой язык паварочваеца пытацца пра такое? Бессаромнiца! Пра што думаеш? Цi не грэшныя думкi цябе апанавалi?
      СЯСТРА ГАННА. Не, што ты.. Цiкава. Столькi кажуць...
      СЯСТРА IААННА. Калi возьме аднарог сабе ў жонкi нарвала i будзе мiлаваць, як муж жонку перстам сваiм, цi не народзiцца ў iх чалавек?
      СЯСТРА БЕРНАРДА. (не звяртае ўвагi на сястру Iаану) Кажуць? А ты слухай, слухай, сястра Ганна. Д'ябал можа багата параспавядаць. Хiба не сказана, што праз слых, зрок i рот твой прыдзе Д'ябал да душы тваёй. Раскрый слых, ён табе атруты ў вушы налiе i не будзеш ты чуць голас Бога, i станеш служкай Сатаны.
      СЯСТРА IААННА. Баiцеся Бога не пачуць? А вы сябе меней слухайце. А не ўмееце, вазьмiце траўку дзядоўнiк i кветкi васiлiска, змяшайце з пчалiным воскам, i ў пару апошняга сонечнага промня тройчы перахрысцiцеся, замажце сабе вушы i пачуеце песню цудоўную голасам анёльскiм. I будзе спяваць голас анёльскi "Алiлуя", i распавядзе вам пра Госпада нашага Iсуса Хрыста i вы паверыце...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Пра якую траўку яна казала?
      Сцэна 9
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. (Урываецца моцна напалоханая) Iдуць! Злiтуйся над намi, Божа! Мацi-Iгумення!
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Адна?
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. З ёю сястра Ганорыя i сястра Марыя... Сюды iдуць.
      СЯСТРА IААННА. А з ёю анёлы малыя i вялiкiя, iдуць, за ручкi трымаюцца...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Хлеб! Хавай! Агароднiна!
      СЯСТРА ГАННА. (Iзабэле): Жуй, жуй, жуй! Запiвай!
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. За працу, сёстры.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Мы з табою нi пра што не размаўлялi!
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Працуем. (Робяць выгляд, што разбiраюць агароднiну).
      СЯСТРА ГАННА. (паспявае шапнуць Iзабэле) Галоўнае - не пярэч, не пярэч...
      (Уваходзяць Мацi-Iгумення, сястра Ганорыя, сястра Марыя i Фiлiп).
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. ...праўду кажу вам, застала iх.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Брат Фiлiп, я хачу, каб вы былi сведкам.
      ФIЛIП. З радасцю...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Сястра Марыя, гэта праўда?
      СЯСТРА МАРЫЯ. Праўда.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. (Сёстрам). Што вы тут робiце?
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Да манастырнай трапезы рэпу ды моркву разбiраем.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Гнiлаты цяпер зашмат.
      СЯСТРА ГАННА. Сырасць сутарэнная.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Не чапай iх, сястра Ганорыя. Няхай працуюць. (Iзабэле). Сястра Iзабэла, падыдзi. Я толькi што даведалася ад сястры Ганорыi, якая адкрылася мне, як таго патрабуе хрысцiянскi абавязак: было парушана адно са старажытных правiлаў гэтага манастыра, якiя ўжо чатыры стагоддзi не адважваўся зневажаць нiводзiн чалавек. Правiла, паводле якога манашка, перад тым як быць прынятай у лона святога прыстанку, павiнна прайсцi ачышчэнне ад агiды свету i грэшных думак, ачышчэнне праз самапрынiжэнне i самаадрачэнне. У гэты час адзiнае, пра што яна павiнна думаць - слава Божая. У гэты час малiтва - гэта хлеб i сон, i радасць яе. Вера - прытулак яе. Гасподзь - спавядальнiк i настаўнiк яе. Гэты запавет пакiнулi нашаму манастыру настаўнiкi веры. I вось ужо чатыры стагоддзi Невельскi манастыр свята захоўвае яго, таму што цвярдыня яго - не камень, не муры i вежы, але вера. Вера! I вось я даведваюся, што сёння гэты запавет быў парушаны...
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Праўдзiва, праўдзiва кажу вам, парушаны...
      СЯСТРА МАРЫЯ. Мацi-Iгумення...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Маўчы. Табе нiхто не даў права гаварыць. Ты сваё ўжо сказала.
      IЗАБЭЛА. Мацi-Iгумення, яна проста...
      ФIЛIП. Матушка, быць можа сястра Марыя сапраўды...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Я прасiла вас быць сведкам, брат Фiлiп. Калi мне спатрэбiцца вашая парада, я папрашу яе.
      IЗАБЭЛА. Але Марыя...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты дзёрзкая. А манастыр - прыстанак пакорлiвых.
      IЗАБЭЛА. Я хачу патлумачыць...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Што зменяць твае тлумачэннi? Навошта яны? Хiба перада мною табе трэба апраўдвацца? Цi ганарлiвасць прамаўчаць не дазваляе?
      IЗАБЭЛА. Але я хачу справядлiвасцi!
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Што ты ведаеш пра справядлiвасць? Братазабойца адважваецца гаварыць пра справядлiвасць? Каiн папракаў Бога ў нясправядлiвасцi. Не даюць спакою ягоныя лаўры? Бог - гэта справядлiвасць!
      IЗАБЭЛА. Але...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты "хочаш". Паглядзiце на яе. Яна "хоча". Ты забылася, дзе ты? Зайграла п'емонцкая кроў? Манастыр - не месца для задавальнення ўласных жаданняў.
      IЗАБЭЛА. Я...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. (Стомлена): Памаўчы. Табе няма чаго сказаць. Сястра Марыя, падыдзi...
      СЯСТРА МАРЫЯ. Я тут, матушка.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты саграшыла.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Так, матушка.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Бог лiтасцiвы. Бог даруе таму, хто пакаяўся.
      СЯСТРА МАРЫЯ. У iмя Айца, i Сына, i Святога Духа...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Ты паспавядаешся брату Фiлiпу, вы ж не адмовiце нам у гэтым, брат?
      ФIЛIП. Як можна? Але я яшчэ не гатовы...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. (Фiлiпу): Хопiць. (Да сястры Марыi). Затым ты пойдзеш у манастырнае сутарэнне i не выйдзеш адтуль тры днi i тры ночы. Там, без хлеба i вады, ты будзеш замольваць свае грахi. Малiтва ачысцiць душу. Самаадрачэнне ўмацуе дух. Малiся, малiся, дачка мая, каб гасподзь не пакiнуў цябе ў сваёй лiтасцi...
      СЯСТРА МАРЫЯ. Дзякуй вам, матушка. Дзякуй вам за вашую дабрыню. Дзякуй. (Кланяецца). Век, век не забуду...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Iдзi... (Сястра Марыя выходзiць).
      СЯСТРА БЕРНАРДА. (Цiха): Ох, што зараз будзе. Памажы нам, святы Селясцiн.
      СЯСТРА ГАННА. (шэптам) Толькi б яна адразу скарылася...
      IЗАБЭЛА. (цвёрда): Яна не вiнаватая.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ты адважваешся пярэчыць Мацi-Iгуменнi? Паскуднiца!
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Памаўчы, сястра Ганорыя. (Iзабэле). Сястра Iзабэла, ты ведаеш, што такое пакорлiвасць? Напэўна, часам вельмi цяжка скарыцца сэрцу гордаму i вольналюбiваму, духу моцнаму i ваяўнiчаму. Я разумею, як гэта складана. Больш таго, я ведаю... Ведаю. А вось цi ведаеш ты?
      IЗАБЭЛА. Са злом нельга мiрыцца.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Добра. Але цi ёсць тое, перад чым ты гатовая скарыцца? Маўчыш? Добра. Я пакажу табе, што такое пакорлiвасць. Падыдзi сюды, сястра Iзабэла. (Iзабэла падыходзiць). Схiлi каленi. (Iзабэла стаiць. Мацi-Iгумення з размаху б'е яе па твары, разбiвае яго ў кроў.) Укленчы! (Iзабэла стаiць. Мацi-Iгумення зноўку б'е яе). На каленi! (Iзабэла апускаецца). Не апускаць вочы! Глядзi на мяне. А зараз цалуй руку. Цалуй руку! (Iзабэла цалуе). Ганорыя, падай ёй руку. Цалуй! Цалуй! (Iзабэла цалуе руку Ганорыi). Ганна, Бернарда, Вентурыя. Пакорлiва цалуй. I ў вочы глядзi, кожнай - у вочы. (цалуе iхнiя рукi). Iаана, падай руку..
      СЯСТРА IААННА. Рукi не дам, асы баюся. Аса атрутная ў бутоне ружы.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. (Iзабэле). Цалуй ёй ногi. Цалуй ногi Блажэннай. (Б'е Iзабэлу па твары. Iзабэла падае. Потым цалуе). Добра. Цяпер устань, сястра Iзабэла. Няма ганарлiвых у Градзе Божым. Ты саграшыла. Бог даруе, як я табе дарую. Я не лепшая за цябе. Прашу i твайго прабачэння. (Падыходзiць да Iзабэлы, кленчыць i схiляецца да яе ног) Люблю цябе. Усiх вас люблю. Усiх шкадую. Памалiся, памалiся Госпаду, i Ён не пакiне цябе.
      (Выходзiць. За ёю выходзяць астатнiя манашкi).
      СЯСТРА IААННА. (выходзячы) Мяне ўкусiла атрутная аса, мяне ўкусiла атрутная аса...
      (Iзабэла выцiрае кроў з твару, яе калоцiць ад бязгучных рыданняў. Яна падае на падлогу, плача, потым устае i выходзiць).
      АКТ 2
      Сцэна 10
      (Заходзiць Iзабэла, кленчыць, молiцца, затым падымаецца i пачынае працаваць. Яна вельмi змянiлася. Стала цiхай i светлай. Заходзяць сястра Вентурыя, сястра Бернарда i сястра Ганна).
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Глядзiце, глядзiце... Зноў молiцца.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Колькi разоў на дзень, i не злiчыць.
      СЯСТРА ГАННА. Небарака. З таго самага дня зусiм пакорлiвая стала. Лагодная.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Вось так... Быццам бы падмянiлi. Можа, пагутарыць з ёю?
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Сёстры кажуць, яна цяпер зусiм мала размаўляе. Больш па манастырных справах. А так маўчыць...
      СЯСТРА ГАННА. А можа. Усё ж такi паспрабуем? Шкада яе.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Ой, наклiчаш на нас бяду.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Сястра Iзабэла, сястра Iзабэла. Э-э-э... Надвор'е сёння халоднае.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Так, пахмурнае, пахмурнае...
      IЗАБЭЛА. Напэўна...
      СЯСТРА ГАННА. Табе, пэўна, вельмi халодна вось так, на каленях, на халоднай падлозе гадзiнамi прастойваць?
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Бязглуздзiцу пытаешся. Вядома, не сонцапёк.
      IЗАБЭЛА. Я, вiдаць, перастала адчуваць холад. Гасподзь сагравае мне душу, а душа - цела.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. (скептычна глядзiць на Iзабэлу) Пэўна ж, у такiм целе душа ледзь-ледзь цеплiцца.
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Ага. Добра было б усiм так навучыцца грэцца. А чаму з сёстрамi не размаўляеш?
      IЗАБЭЛА. Размаўляю. Яны ў мяне пытаюцца, я адказваю.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. А сама чаму не пытаешся?
      IЗАБЭЛА. Працы шмат. Ды ў каго мне яшчэ пытацца, як не ў Бога? I хiба не дзеля Яго я тут?
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Паслухай, можа, ты Мацi-Iгуменнi спалохалася?
      IЗАБЭЛА. Не.
      СЯСТРА ГАННА. Дык не бойся, не бойся. Яна пасварыцца i адыдзе. Яна даруе, яна ўсiм даруе. Ты не бойся...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. (сястры Вентурыя) А рукi, рукi зусiм сiнiя...
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. (сястры Бернардзе) Так яна нядоўга працягне.
      СЯСТРА ГАННА. (сёстрам) Няўжо Мацi-Iгумення не злiтасцiвiцца над ёю?
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Я думаю, хутка яе перавядуць на iншую працу.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Так, так... (Iзабэла спакойна працуе, затым зноў кленчыць для малiтвы).
      СЯСТРА ВЯНТУРЫЯ. Iзноў молiцца.
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Ну, Мацi-iгумення яе як нельга лепей навучыла.
      СЯСТРА ГАННА. Так шкада яе, так шкада...
      СЯСТРА БЕРНАРДА. Хадземце, сёстры, ёй зараз добра...
      (Сёстры выходзяць).
      Сцэна 11
      (Заходзiць Iаана. Моўчкi падыходзiць да Iзабэлы i пачынае дапамагаць).
      IЗАБЭЛА. Ты прыйшла дапамагчы мне?
      СЯСТРА IААННА. Я прыйшла пабыць з табою. (Моўчкi працуюць).
      IЗАБЭЛА. Ты не павiнна гэтага рабiць
      СЯСТРА IААННА. Што мы ведаем пра нашыя павiннасцi?
      IЗАБЭЛА. Я ведаю. Я павiнна цяпер працаваць i малiцца аб выратаваннi сваёй душы.
      СЯСТРА IААННА. Але ты не павiнна рабiць гэта ў самоце. (Зноў моўчкi працуюць).
      IЗАБЭЛА. Мне сказалi, што ты вар'ятка.
      СЯСТРА IААННА. Няхай кажуць.
      IЗАБЭЛА. Гэта праўда?
      СЯСТРА IААННА. А ты сама як думаеш?
      IЗАБЭЛА. Я... я не ведаю.
      СЯСТРА IААННА. Не падманвай. Гэта грэх. Не бойся мне зрабiць балюча. Я не баюся болю.
      IЗАБЭЛА. Ты дзiўная.
      СЯСТРА IААННА. Табе гэта агiдна?
      IЗАБЭЛА. Не, але... Раней я не любiла такiх.
      СЯСТРА IААННА. Я ведаю, твой бацька любiў рэзаць блазнаватых i ўбогiх. Iх катаваць цiкавей за ўсё, яны ж безабаронныя.
      IЗАБЭЛА. Гэта ў мiнулым.
      СЯСТРА IААННА. Прабач. Калi хочаш, я магу прыкiнуцца нармальнай.
      IЗАБЭЛА. Навошта?
      СЯСТРА IААННА. Трэба ж каму-небудзь прыкiдвацца нармальнай? (Паўза). Я назiраю за табою.
      IЗАБЭЛА. Назiраеш?
      СЯСТРА IААННА. Ад самага твайго прыезду. Яны ўсе не ведаюць, не ведаюць, якая ты на самой справе. Ты сама не ведаеш. Толькi я ведаю. Ты незвычайная...
      IЗАБЭЛА. Незвычайная?
      СЯСТРА IААННА. Iншая. У тваiм маленькiм целе схаваная вялiкая сiла. Магутная, як паўночны вецер. Вольная. Вольная моц, i нават Мацi-Iгумення сваiмi аплявухамi не зламала яе. Яна думае, што зламала. (Смяецца) Як ты яе падманула!
      IЗАБЭЛА. Не ведаю, чаму ты так падумала... Я не...
      СЯСТРА IААННА. (Не слухае яе) Толькi цябе трэба ахоўваць.
      IЗАБЭЛА. Ад чаго?
      СЯСТРА IААННА. Ад цябе самой...
      IЗАБЭЛА. Не, сястра Iаана, ты памыляешся. Памыляешся... Апошнiя днi вельмi змянiлi мяне. Я шмат што зразумела. Мне здаецца, я стала зусiм iншай...
      СЯСТРА IААННА. Можна, я сяду побач?
      IЗАБЭЛА. Сядай. (Яны садзяцца побач). Ты ведаеш, гнеў, страх, страсць, боль, свет - усё тое, што яшчэ нядаўна раздзiрала маю душу... Яно сышло. Я сама здзiўляюся. Я адчуваю, што мая душа стала гладкай i чыстай, быццам возера ў зацiшшы. I я адчуваю спакой i радасць ад таго, што служу Госпаду.
      СЯСТРА IААННА. Возера, кажаш. Надвор'е можа змянiцца. А ўвогуле, я бачу, ты таксама любiшь прыдумляць.
      IЗАБЭЛА. Не, гэта праўда. А вось ты прыдумляеш.
      СЯСТРА IААННА. Адкуль ты ведаеш?
      IЗАБЭЛА. Таго, пра што ты кажаш, не бывае.
      СЯСТРА IААННА. Бывае. Ты ж не спрабавала.
      IЗАБЭЛА. Што, сапраўды бывае?
      СЯСТРА IААННА. Iншым, можа б, i схлусiла. Табе - не.
      IЗАБЭЛА. Гляджу ў твае вочы i не ведаю, што падумаць... Вочы ў цябе дзiўныя.
      СЯСТРА IААННА. Чаму?
      IЗАБЭЛА. Дзiўныя. Не ведаю.. Правальваешся ў iх, як у палонку. I дна не вiдаць.
      СЯСТРА IААННА. Можна, я буду да цябе часцей прыходзiць?
      IЗАБЭЛА. Добра. З табою цiкава.
      СЯСТРА IААННА. О, я магу табе такога расказаць. Я тут усё пра ўсiх ведаю.
      IЗАБЭЛА.Адкуль?
      СЯСТРА IААННА. Мне Траўкi распавядаюць. Траўкi ўсё чуюць, усё ведаюць.я i яшчэ спосабы ведаю.
      IЗАБЭЛА. Праз крывую iголку?
      СЯСТРА IААННА. Ёсць багата спосабаў... Гасподзь адкрыў мне шмат загадак.
      IЗАБЭЛА. Я ўсё хацела цябе запытацца, хто гэтая старая, што закрывае твар анучай?
      СЯСТРА IААННА. Урбена?
      IЗАБЭЛА. Так, яна сказала, што яе завуць Урбена.
      СЯСТРА IААННА. Яна размаўляла з табою?
      IЗАБЭЛА. Так.
      СЯСТРА IААННА. Дзiўна...
      IЗАБЭЛА. Хто яна?
      СЯСТРА IААННА. Невельскi манастыр захоўвае шмат таямнiц. А гэтая таямнiца вельмi старадаўняя.
      IЗАБЭЛА. Яна была сястрой манастыра?
      СЯСТРА IААННА. Была.
      IЗАБЭЛА. А зараз?
      СЯСТРА IААННА. Напэўна. Усе лiчаць, што яна вечная. Але пра гэта не трэба гаварыць. Чуеш, Iзабэла, нiколi нi з кiм пра яе не гавары.
      IЗАБЭЛА. Чаму?
      СЯСТРА IААННА. Нельга. Проста запомнi, Урбены не iснуе. Гэта старадаўнi дух. Мы - асобна. Яна - асобна. Калi будзе трэба, яна сама прыдзе. Часам яна да мяне прыходзiць.
      IЗАБЭЛА. Дзiўна гэта.
      СЯСТРА IААННА. Ты прызвычаiшся... Слухай, а хочаш, я табе прынясу сырадою?
      IЗАБЭЛА. Малака?
      СЯСТРА IААННА. Так, зусiм свежага, нават яшчэ цёплага, з такой лёгкай, духмянай пенкай? Ад нашай манастырнай каровы. Хочаш? Гэта падсiлкуе цябе...
      IЗАБЭЛА. Малака... Я так даўно не пiла малака. Здаецца, цэлую вечнасць.
      СЯСТРА IААННА. Я ведаю, ведаю. Як ты па iм засумавала. Напэўна.
      IЗАБЭЛА. Вельмi...
      СЯСТРА IААННА. Дык ты хочаш?
      IЗАБЭЛА. Так. Я вельмi люблю малако.
      СЯСТРА IААННА. Вельмi, вельмi хочаш?
      IЗАБЭЛА. Вельмi.
      СЯСТРА IААННА. А ў мяне няма малака!
      IЗАБЭЛА. Дык навошта ты?!..
      СЯСТРА IААННА. Неразумная ты яшчэ... Бывай, я да цябе яшчэ прыйду.
      (Выходзiць. Iзабэла сцiскаецца ад крыўды i болю, затым падымаецца i таксама выходзiць).
      Сцэна 12
      (Выходзiць сястра Марыя, яе чакае Фiлiп).
      ФIЛIП. Стой.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Брат Фiлiп, што ты тут робiш?
      ФIЛIП. Чакаю.
      СЯСТРА МАРЫЯ. А чаго ты тут чакаеш?
      ФIЛIП. А ты на маслабойку хадзiла.
      СЯСТРА МАРЫЯ. А ты адкуль ведаеш?
      ФIЛIП. А потым на гарод пойдзеш.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Пайду...
      ФIЛIП. А ранiцай займалася шыццём. I ўчора зранку шыццём займалася.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Ты што, сачыў за мною?
      ФIЛIП. Сястра Марыя, я штосьцi прынёс табе, глядзi. (Паказвае на кош)
      СЯСТРА МАРЫЯ. Што гэта?
      ФIЛIП. Гэта? Гэта рыба. Смажаная фарэль, яйкi, руанскi сыр. Паглядзi.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Навошта гэта?
      ФIЛIП. Табе.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Але, брат Фiлiп, гэта...
      ФIЛIП. Пачакай, пачакай... Нiчога не кажы. Пачакай... Я хачу нешта расказаць табе. Я ведаю, табе здаецца, я зусiм яшчэ хлапчук. Няхай. Я ведаю, у мяне зусiм юны твар, дзiцячы твар, дзiцячыя вочы, кволыя рукi... Але ты не ведаеш... Нiхто не ведае. Я ўбачыў цябе тады, на пастрыжэннi П'емонцкага звераняцi. I тады я заўважыў цябе больш за астатнiх. Штосьцi надзвычайнае было ў тваiх вачах, святло нейкае... Затым споведзь. Я буду гарэць у пекле, але тады на споведзi, калi я бачыў твой твар, па якiм кацiлiся слёзы, вялiзныя, быццам мальтыйскiя вiнаградзiны, я адчуў... Што гэта са мной было? Божа Ўсемагутны, я ўбачыў твой твар, i з тае пары бачу яго ўвесь час. Дзень i ноч яго бачу. Заплюшчваю вочы i ўсё роўна яго бачу. I чую голас. Голас праведнiцы, якая просiць лiтасцi ў грэшнiка. Голас анёла... I не было нiводнай ночы, каб я не чуў яго, каб ён не клiкаў мяне. Што гэта?
      СЯСТРА МАРЫЯ. Ды што ты такое гаворыш?
      ФIЛIП. Ну, паслухай, паслухай. Я не ведаю, што са мною адбываецца, калi я думаю пра цябе.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Бог з табою, брат Фiлiп. Падумай, што ты гаворыш!
      ФIЛIП. Табе здаецца, што я яшчэ вельмi малы? Так? Я ведаю, ты лiчыш мяне хлапчуком. Гэта мой твар цябе падманвае. Я ненавiджу свой твар! Я гатовы здзерцi з яго скуру, каб толькi ты...
      СЯСТРА МАРЫЯ. Я пайшла...
      ФIЛIП. Пачакай! Я ненавiджу свой твар i вельмi люблю твой!
      СЯСТРА МАРЫЯ. Памажы яму, Божа. Фiлiп, хлопчык мой, гэта насланнё. Д'ябальскiя спакусы, вось што гэта. Гэта пройдзе. Усё пройдзе. Прасi ў Бога i Ён дапаможа...
      ФIЛIП. Ты не разумееш! Не буду я нiчога прасiць! Не буду! Хопiць! День за днём, ноч за ноччу я прасiў толькi аднаго. Малiўся, утаймоўваў плоць, прычашчаўся... Хопiць!
      СЯСТРА МАРЫЯ. Фiлiп...
      ФIЛIП. Пакахай мяне.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Гэтага нiколi не будзе.
      ФIЛIП. Прашу цябе.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Нельга.
      ФIЛIП. Будзеш браць ежу?
      СЯСТРА МАРЫЯ. Паслухай мяне...
      ФIЛIП. (выкiдвае кошык) Як хочаш! Не буду прасiць.
      СЯСТРА МАРЫЯ. Пабойся Бога...
      ФIЛIП. Не баюся. Нiчога не баюся. Калi гэта спакусы д'ябла - то я прымаю iх! Калi гэта насланнё - то я падпарадкоўваюся яму! Ты павiнна гэта зразумець. Чуеш? Павiнна! Павiнна! Я не магу iначай. Не магу. Паслухай, Марыя, калi ты пакарышся мне, я цябе азалачу. Бiскуп адпусцiць усе грахi. У мяне ёсць грошы. Шмат грошай. Нiхто не ведае. Бiскуп не ведае. Ты будзеш жыць як герцагiня. Я буду кахаць цябе!
      СЯСТРА МАРЫЯ. Але ж ты яшчэ дзiця. Фiлiп, гэта дзiцячая страсць. Ды i не да гэтага ты прызначаны. Фiлiп, падумай...
      ФIЛIП. Дзiцячая? Зноў? Як ты не разумееш, што гэта ты мяне давяла! Што глядзiш? Ты! Ахмурыла. Прымусiла пакахаць пакорлiвасцю сваёю, пяшчотаю, лагоднасцю... А цяпер? Не! Не1 Калi прымусiла мяне пакахаць, я таксама цябе прымушу! Прымушу! Хочаш ты гэтага цi не. I ўсе легiёны Рая i Пекла не стрымаюць мяне. Што глядзiш? Ты зразумела мяне? (Хапае яе i трасе).
      СЯСТРА МАРЫЯ. Што ты робiш? Фiлiп. Фiлiп. Злiтуйся. (Крычыць) Злiтуйся!
      ФIЛIП. Сцiхнi! (Б'е яе).
      Сцэна 12
      (З'яўляецца сястра Iаана).
      СЯСТРА IААННА. Пакахаў галубок галубку i давай таптаць (смяецца). Топча, курлыкае, радуецца i не ведае, што янот ужо блiзка...
      ФIЛIП. Хто гэта? Хто тут?
      СЯСТРА IААННА. А табе хто трэба, галубочак? (Сястра Марыя выбягае).
      ФIЛIП. Ты хто? А-а-а, я бачыў цябе. Так, я цябе ведаю. Ты Iаана вар'ятка.
      СЯСТРА IААННА. А ты анёлачак з целам казляняцi. Небарака... Матчыны вымя згубiў, вось i тыцкаеш мыскаю кожнай сучцы.
      ФIЛIП. Паслухай, ты ж нiкому не раскажаш пра тое, што бачыла?
      СЯСТРА IААННА. А што я бачыла?
      ФIЛIП. Нiкому не раскажаш, што я размаўляў з сястрою Марыяй?
      СЯСТРА IААННА. Ты размаўляў з сястрою Марыяй? Дзiўна... А мне здавалася, што ты хацеў засунуць у яе свой член.
      ФIЛIП. Ты дурная вар'ятка, вось i вярзеш усялякую лухту.
      СЯСТРА IААННА. Ах, як нядобра ты гаворыш. Як ты лiчыш, што падумае бiскуп, калi даведаецца?..
      ФIЛIП. Адкуль ён даведаецца?
      СЯСТРА IААННА. Ластаўка ў дзюбе прынясе. Багата спосабаў ёсць...
      ФIЛIП. Глупства кажаш.
      СЯСТРА IААННА. А ручкi падрыгваюць... Страшна?
      ФIЛIП. Так i ведай, калi ты i надалей лапатаць будзеш, знойдуцца сiла, якiя прымусяць цябе змоўкнуць назаўсёды.
      СЯСТРА IААННА. (Цiха) Боязна...
      ФIЛIП. Што?
      СЯСТРА IААННА. Боязна. Ты... ты такi страшны. У-у-у... Страшны анёлачак... мне падабаюцца страшныя анёлачкi. А што ты ёй прынёс?
      ФIЛIП. (Не зразумеўшы) Што?
      СЯСТРА IААННА. Там, у кошыку. Што ты прынёс ёй?
      ФIЛIП. Фарэль... смажаную, руанскi сыр, яйкi.
      СЯСТРА IААННА. (здзiўлена) I яна не згадзiлася легчы з табою за руанскi сыр? (Бярэ кошык). Дурная, дурная Марыя.
      ФIЛIП. Як?!
      СЯСТРА IААННА. Розум птушыны. Упусцiць такi сыр i яйкi...
      ФIЛIП. А ты што, згадзiлася б... за гэта?
      СЯСТРА IААННА. Хто ведае, што можа прывабiць жанчыну? Хто ведае? Чаму табе спадабалася Марыя?
      ФIЛIП. Я не...
      СЯСТРА IААННА. Ты такi смешны. Я табе раскажу. Мне iншы раз хацелася пакахаць анёла. Толькi сапраўднага, а то ёсць чарцяняты зусiм як анёлы. Я хацела сапраўднага: з аблiччам анёла, з голасам анёла i каб з вачэй промнi... У тваiх вачах свецяцца промнi?
      ФIЛIП. Слухай, хочаш быць са мною,а? Я табе прывязу шмат ежы...
      СЯСТРА IААННА. Як добра кахаць анёла! А яшчэ лепей, калi анёл кахае цябе...
      ФIЛIП. Паслухай...
      СЯСТРА IААННА. Толькi анёлы такiя наравiстыя...
      ФIЛIП. Паслухай, сястра Iаана, пакахай мяне. Пакахай мяне, я прывязу табе шмат ежы. Я прывязу табе самага лепшага казiнага сыру, алiваў, апельсiнаў. Чаго пажадаеш табе прывязу. Калi ласка...
      СЯСТРА IААННА. Ну, чаго ты хочаш?
      ФIЛIП. Калi ласка. Я прывязу табе шмат ежы.
      СЯСТРА IААННА. Ты хочаш засунуць у мяне свой член? Ну, гэта нiкуды не варта. Ты ж не ведаеш, хто я. Ды i ты не анёл - у анёла няма члена (Смяецца). Не. Я не буду цябе кахаць нават за казiны сыр. Ты не анёл. Ты казляня. Я ведаю, хто анёл, ведаю, але табе не скажу. (Фiлiп садзiцца i плача, закрыўшы твар рукамi). Ну, не плач...
      ФIЛIП. (плаксiвым голасам) Калi ласка.
      СЯСТРА IААННА. Маленькi... Ну чаго ты хочаш? Сам падумай. Гэта ўсё з-за Марыi. Дурная Марыя, зусiм дурная... Не засмучайся, я табе таямнiцу адкрыю. Я ўмею чытаць будучае. Ёсць спосабы... У цябе ўсё будзе добра. Ты знойдзеш жанчыну, якая прадасць сябе за казiны сыр. Яны ўсе прадаюцца за казiны сыр. А гэты сыр забяру я. Не бойся, я не ўсiм раскажу, што ты хацеў... Ну што ты. Не плач, вазьмi кветачку. Да пабачэння, маленькi мой, табе трэба шмат, шмат сыру... Ага, забылася сказаць, Марыя пакахае цябе, пакахае...
      (Смяецца i выходзiць, затым выходзiць i Фiлiп).
      Сцэна 14
      (Уваходзяць Мацi-Iгумення i сястра Ганорыя).
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Мне дакладвалi, што ранiцаю зноў заядаў замок у заходнiх веснiчках.
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Сапраўды, матушка, заядаў. Ужо яго i так, i гэтак. Заржавеў зусiм. Восень сёлета такая дажджлiвая...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Восень дажджлiвая, а галовы дурныя! Тое, што замок ржавее, якi год вядома?
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Ён i раней заядаў. Сапраўды, толькi не так. Заўсёды можна было штыром пакалупаць, ён i адчыняўся...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Па каваля паслалi?
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Заўтра прыедзе.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Добра, добра. Калi не галовы вашы, дык хоць замок няхай паправiць. Надалей... чуеш мяне? Надалей, каб загадзя глядзелi!
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Буду глядзець, буду. I сёстрам скажу.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Толькi так скажы, каб зразумелi. А то думаюць, што як стаяў манастыр чатырыста гадоў, дык i яшчэ столькi ж вось так i прастаiць. Дык вось не прастаiць!
      СЯСТРА ГАНОРЫЯ. Скажу, матушка, усё скажу...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. (Махаючы рукою): Ну добра... Бог з вамi. (Уваходзiць сястра Марыя).
      СЯСТРА МАРЫЯ. Матушка, вы тут. А я вас усюды шукала. I ў трапезнай шукала, i ў каплiцы шукала, i ў келлi, i ў...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Чаго табе?
      СЯСТРА МАРЫЯ. Там такое... У нас жа ў Невельскiм лесе разбойнiкi.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. У Невельскiм лесе заўсёды былi разбойнiкi. Дык што здарылася?
      СЯСТРА МАРЫЯ. Ноччу, у цемры, яны напалi на картэж бiскупа Альберта.
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну...
      СЯСТРА МАРЫЯ. (разгубiлася) Яны...
      МАЦI-IГУМЕННЯ. Ну скажы ты толкам! Бiскупа забiлi?