Вераснёвыя ночы (на белорусском языке)

      - Зыгмусь, - шапнула Агата.
      - Што?
      - Зыгмусь.
      Ён усмiхнуўся, схiлiўшы ў яе бок галаву. Тады яна ўбачыла тупую санлiвасць яго вачэй i набеглыя ад усмешкi зморшчачкi каля iх. Вусы цяпер не былi падкручаны i, макраватыя, звiсалi кончыкамi валасоў на самыя зубы.
      - Божа ж мой, - са смуткам уздыхнула Агата. - Зыгмусь, Зыгмуська...
      Падсунулася блiжэй i раптам зноў адсунулася: той ужо зноў гаварыў павольна i стала аб тым, як жарабец яго парваў быў раз пута i паўгоняў аўса стравiў.
      - Зыгмусь...
      - I аўса шкада, i пакуль я злавiў яго...
      - Зыгмусь...
      - Не так шкоды, як невыгоды... Што?
      Агата глядзела на яго абвiслыя вусы i губы. Ён падсунуўся блiжэй, бязвольна неяк усмiхнуўся, жуючы, можа нават пустым ротам. "Нашто ён пiў, ведаючы, што робiцца гэтакiм, як вып'е?!"
      - Зыгмусь!
      А Фэлька i Алiмпа гутарылi ўсё пацiху, прыгожыя, радасныя.
      - Божачка ж мой...
      I раптам устала з свайго месца Агата.
      - Куды вы, панна Агата?
      Цяпер яна не глянула на Зыгмуся, азiрнулася толькi, выходзячы за перагародку ў кухню. "Iсцi за яго? I каб дзiцё маё было ад яго? Радненькiя ж мае... А Божачка!"
      Чула тлум за сталом i скрозь усё голас Зыгмуся:
      - Агата... панна Агата?
      "Якi ж у яго голас!"
      Сцiснула губы, глядзела бязмоўна ў акно. Хiлiўся сонечны дзень да захаду сонца, перад вокнамi сад адкiдаў доўгiя ценi. За сталом усё гаварылi. I зноў чуўся Зыгмусеў голас:
      - Панна Агата!
      "Чаго ён хоча ад мяне?"
      - Панна Агата, я iду шукаць вас.
      Чула, як шмаргануўся па падлозе ножкамi зэдлiк, затупалi Зыгмусевы гамашы.
      "Гэта ж ён будзе мець права, а так, калi захоча хадзiць за мной..."
      Язык у яго трохi блытаўся:
      - Панначка Агата!
      I так кружылася ў галаве, а гэта моцна стукнула ў мазгах. Усё заварушылася перад вачыма. Яблынавыя ценi i сонечныя лапiны на зямлi заскакалi i пераблыталiся. Закалацiлася сэрца i заныла душа выбухамi вострага суму. Ужо на гэты бок перагародкi стукалi Зыгмусевы гамашы. Тады яна кiнулася ў сенцы, выбегла на двор. Зачынiла за сабою дзверы. I пабегла на прыгуменне. "Куды ж мне?!" На прыгуменнi Стасюк кiдаў палкамi на вераб'ёў.
      - Куды ты, цёця?
      Думка ў яе з'явiлася раптам:
      - Да Асташонка. Iдзi скажы ў хаце, што я да Асташонка пайшла.
      - I я з табою пайду, цёця.
      - Бяжы ў хату, скажы ўсiм, што я пабегла да Асташонка. Скоранька бяжы.
      Агародамi пайшла спакайней. Калацiлася трывожна сэрца, кружылася ў галаве, сплывала патроху ценжар, што гняла душу. Не думаючы, два разы азiрнулася на свой сад. Верхавiнне груш было ясным i зялёным. Заходзiла сонца.
      VII
      Раставала ноч, як Асташонак прывёў Агату дадому. Яны яшчэ пасядзелi на вулiцы, перакiдаючыся рэдкiмi словамi. Фэлька не спаў - з вулiцы праз акно без фiранкi вiдаць было, як тупаў па хаце, з расшпiленым каўняром белай сарочкi, у камiзэльцы.
      - Фэлька, - гукнуў Асташонак.
      - Цiха ты.
      Фэлька выйшаў на вулiцу, няцвёрда ступаючы разбутымi нагамi, хмельны яшчэ.
      - Асташонак, ты?
      - Ну як?
      - Што?
      - Усё.
      - Цiха вы, абодва!
      Агата ўстала, думаючы калюча ўшкнуць чым-небудзь Фэльку. Маўчалi ўсе трое. Фэлька, трохi збянтэжаны, сказаў:
      - Зыгмусь пакрыўдзiўся.
      - Зыгмусь Чухрэвiч пакрыўдзiўся! - сказала моцна Агата. - Ты iдзi, загадала Асташонку.
      Асташонак пайшоў, развiтаўшыся i з ёю, i з Фэлькам за руку.
      "Зараз пачнецца самае важнае, - з сумам падумала Агата. - I няхай сабе пачынаецца што хоча". Пачала шукаць у думках слова, каб укалоць Фэльку.
      Але Фэлька падышоў да яе блiжэй, паглядзеў моўчкi ёй у твар i сказаў:
      - Ты не крыўдзiся на мяне.
      - За што?
      - Ты ж думаеш, што я сiлком цябе ўгаварваў iсцi за Чухрэвiча. А яно не гэтак. Не iдзi ты за яго, калi гэтак не падабаецца ён табе... Хто гэта мог падумаць... Нядобра адно, што пакрыўдзiўся ён, такi ж мы з iм дружылi.
      - Адкрыўдзiцца, калi табе гэтак хочацца.
      - Я памiруся, толькi ты не ўмешвайся больш у гэтую справу.
      - Я нiколi не хацела ўмешвацца.
      Слёзы душылi яе, i яна пачала плакаць, сеўшы i прыпершыся плячыма да сцяны. Фэлька сеў каля яе. Палажыў руку на плячо, хмельны i расчулены, пацалаваў сястру. Яна плакала цiха. Пачынала свiтаць. Выплакала свае слёзы, рабiлася ёй лягчэй.
      - Кiнь ты, не плач. Усё скончылася. Хiба нам кепска жыць на свеце?
      - Бяры ты хутчэй сваю Алiмпу.
      - Чаму ты гаворыш?
      - Хачу табе дабра.
      Зноў брат пашкадаваў яе, пагладзiў па галаве. Яна ўстала. Стала на паўзмрочнай вулiцы - прыгожая, здаровая, моцная. Высыхалi на вачах апошнiя слёзы, хараство жаночай усмешкi расцвiтала на твары. Фэлька стаў поплеч з ёю:
      - Заснуць з гадзiну трэба яшчэ.
      - Iдзi.
      - А ты?
      - Зараз iду.
      Засталася на вулiцы адна.
      Яснела неба, вiднела на зямлi. I шкада стала ёй, што адправiла яна так хутка дадому паслухмянага перад ёю Асташонка.
      Паволi пайшла ў двор, поўная жаночага хараства. Ледзь прыкметна ўсмiхнулася - як на ўсходзе заружавеў гэты першы прамень маладога сонца.
      Ападалi i пахлi ў садзе грушы. Усход рассцiлаў бялiць ружовыя палотны.
      1928
      Каментары
      Друкуецца па зборнiку "Вераснёвыя ночы" /Менск, БДВ, 1929/. Упершыню апублiкавана ў часопiсе "Узвышша", 1928, № 4. Датуецца снежнем 1927 i жнiўнем 1928 года.